88192 skanuj0042

7$    » Metody prognozowania stosunków międzynofodowych

cytowany wyżej R. Aron. a szczególnie David Baldwin*⁴, który pisał, że analogia ta czasem pociąga za sobą myśl, iż pieniądz i potęga pełnią te same społeczne funkcje; innym razem wydaje się to znaczyć, że politolodzy powinni spędzać tyle czasu na myśleniu o potędze, ile ekonomiści poświęcają myśleniu o pieniądzu”.

Jak pisze Stewo Lukes, zwolennikiem analogii pieniądz-potęga (władza) był również Talcott Parsons. który odrzucał Webcrowskie ujęcie władzy. Według Parsonsa potęga (władza) jest zasobem, „uogólnioną zdolnością {facilily) lub zasobem społecznym (resource) analogicznym do pieniądza, umożliwiającym osiągnięcie wspólnych celów dzięki porozumieniu członków społeczeństwa w sprawie legitymizacji pozycji przywództwa, które w razie konieczności może zastosować «negatywne sankcjo* w imię celów systemu”⁴⁶.

Na pewno nie ma prostej analogii między potęgą a pieniądzem, choć rzeczy*; wista wielkość potęgi określana jest w interakcjach między państwami, a wartość towarów - w interakcjach między producentami a nabywcami. Potęgi nie da się rozmienić „na drobne" lak jak pieniądze. Poza tym, i to jest chyba najważniejszy argument, relacje potęg odnoszą się do rywalizacji, a więc do gry o sumie zero. podczas gdy wymiana ry nkowa jest grą o sumie dodatniej.

Wielokrotnie mamy leż do czynienia z analogiami fałszywymi, chociaż pozornie oczywistymi. Nieporozumienie polega na przenoszeniu nieprawdziwych^ informacji z oryginału na obraz. Na gruncie ekonomicznym najbardziej rozpowszechniona fałszywa analogia to analogia zachowań konkurencyjnych na rynku (tzw. walki konkurencyjnej) i walki zbrojnej oraz analogia prowadzenia działalności gospodarczej (biznesu) i gry- hazardowej.

Ann logie zaczerpnięte ? fizyki >v sztuce wojennej

Punktem wyjścia oceny bezpieczeństwa państwa w kategoriach szniki wojennej są tzw. stosunki sił, ale nigdzie nie zostały one bliżej określone przy wykorzystaniu analizy wymiarowej⁴*. Sam termin stosunek sil odsyła nas niejako automatycznie do fizyki. Język sztuki wojennej przesiąknięty jest terminami fizycznymi. Pełno w nim nie tylko sil, ale również potencjałów, ładunków szybkości, przyśpieszeń, tarć, oporów, energii, mocy. W języku polityki dochodzą napięcia, naprężenia, odprężenia, ocieplenia, ochłodzenia, przyciągania^, odpychania itp.

** Zob. D. Baldwin. Money andpower, dz. cyt; tenże, Pow er mialysls and Worldpollilcs: New innds wnuś old lendencies, „World Polilics" 1979. i. 31. nr 2; wnźc. Paradtoes of Power, Basil mackwcll. New York. Oxford 1989.

■*^ł I). Baldwin, Money andpower, dz. cyt., s. 578.

** Por. S. Lukes (red.). Power, New York Univcrsity Press. New York 1992. s. 3.

jednego roku}. -

^,T Analiza wymiarowa polega na identyfikacji wymiarów jednostek fizycznych bądź ekonomicznych wysypujących w funkcjach (równaniach). Wymiar to wyrażenie danej wielkości za pomocą wielkości podstawowych danego układu. Np. wymiarem siły w układzie SI jesi kgm/«^ł, wymiarem mocy kgm^ł/s'. W ekonomii wymienia się dwa podstawowe wymiary - zasób (wielkość ekonomiczna na dany momeni czasowy, np. zasób kapitału na d/ień )l ffUdnii 2IWN) oraz strumień (ik>4ć zasobu w Jedmwtea waau. np. wielkość dochodu MiodftWIpB Wytwurwma * < iągu ¹ ■*-........

W teorii sztuki wojennej do analogii fizycznych chętnie sięgał C. (lauso-wił/, W księdze pierwszej O naturze wojny rozpatruje różne przejawy siły du-t Im i umysłu nazywane energią, mocą. wytrwałością. Energia" np. wyraża siłę motywów wywołujących działanie, ..moc" oznacza zdolność woli do stawiania oporu sile poszczególnych uderzeń, „wytrwałość" zaś - możność stawiania długotrwałego oporu*'.

Analogiami fizycznymi starają się też posługiwać niektórzy przedstawiciele teorii i praktyki współczesnej sztuki wojennej. Próby zbudowania mechaniki walki zbrojnej podejmowali m.in. R. Simpkin (Anglik) oraz R. Leonhard (Amerykanin)⁴*. Według tego podejścia elementarnymi czynnikami walki zbrojnej są: mata. prędkość i przyspieszenie. Masa odpowiada czynnikowi rażenia, prędkość w ruch. tempo poruszania się wojsk na polu walki, natomiast analogiem przywieszenia jest informacja. Iloczyn rażenia i ruchu jest wy rażeniem siły. Najpełniejszym wskaźnikiem charakteryzującym wartość bojową wojsk jest iloczyn rażenia, ruchu i informacji, czego fizycznym odpowiednikiem jest kategoria mtK\ Analogie te przedstawia tablica 3.4.

Tablica 3.4. Analogie fizyczne kategorii walki zbrojnej

Oryginały	Obrazy
Mon	Rażenie
prędkość	Tempo poruszania się na potu walki
Przyspieszenie	Informacja
Moc • masa • prędkość * pizysplcszcnic	Moc bojowa - rażenie »tempo • mfbrmaoa
llćdlo: upracowanie wUine iu podsunie; S. Koziej. Teoria uniki wojennej, dz. cyt. s- % i a.

Inne analogie

Możliwości wykorzystania pojęć i terminów fizycznych w dydaktyce ekonomiki obrony zasygnalizował W. Stankiewicz. Znajdując analogie między potencjałem wojcnno-ckonomicznym a niektórymi wielkościami fizycznymi, doszedł do wniosku, że analogami takimi mogą być: potencjał, różnica potencjałów, ładunek. moc, pojemność*⁰.

Stosowanie analogii zarówno w wyjaśnianiu, jak i w prognozowaniu ma ograniczenia. Łatwo o fałszywe analogie. Trzeba pamiętać, że „analogie i metafory M zawsze niedoskonale i niezadowalające z logicznego punktu w idzenia"’¹.

“ Por. C. Clausewii*. O trafnie. Test. Lublin 1995. s. 51-53.

*" Chodzi o prace: R. Simpkin, Race to tłu Sulfi. Oxford, Lcndon 1985; R- Leonhard. The Art ajMannner. Nov.v.o 1991. (Przywołuję Zk S. Koziej. Teoria sztuki wojennej. Bellona. Warszawa 1993. * 96 i n.y.

** Por W. Stankiewicz. O wykorzystaniu metody analogii w wykładzie na Umai potencjału nafenmyekonomicznego. (w:) Potencjał rdtnmno-ekonomkzny. Teoria i praktyka, AE. Poznali 1979. ł 49-55. Warto leż zwrócić uwagę na następującą wypowiedź: ..Nie ma dokładnie wyty* ełomjgranicymiędzy wiełkośdem lt/yv/nymi a wielkościami ekoeomicznyim"(R. L Rojacfcaa, M K. Ptakunow. KoiHzarrcmngJonałU r tLmomtku. Mnkwa 1987, ł 1823

“ L. von Mim. Ludzkie dtldm* 4t cyt,• VR