84449 IMG53 (2)

94

EUROS

cie za żonę królowi Krety, Astenonowi, synowi Tekli-mosa. Nie nu^c własnego potomstwa, Asterion pr/yjąl za swoje dzieci Zeusa. Europie po śmierci oddawano cześć boską. Byk, którego postać przyjął Zeus, został przemieniony w gwiazdozbiór stanowiący jeden ze znaków Zodiaku. O „wyprawie" braci Europy na poszukiwanie siostry -» Agenor i Kadmos. an

I - Eufrtnos 2. Mes. Tk 357. Schol in E. Rh 28. 3. Schol. in E Ot 932. 4. And 11 I. J; TM. Chi! VII 371. 5. II XIV 321 n.

Schd ui/2XII? 37. & XVI 29 n.	. Moich II; Schol. in PI. Tim. 24 c. Schol	Z;Cocnmi 32, m A. R. III
1186; D.S IV 60.	3; V 78.1; Ov. Met II836 a: Fast. V 603 r 0/115; Plin. XII5; Hor. Carm III 27,25 n.	l; Hyg. Fab ; A pul. Met
VI39; Hesvch. u
Oki 1473. Em. 3		'rndfStier,
diss. Amsrcniam 1	1940
EUR OS (Ei	Spoć)-wiatr południowo-zachodni, syn
Eos (Jutrzenki	i) i Astrajosa lub Tyfona. an

li II |45; XVI765; Od. V 332; XIX 206: Nono. VI30 n.; Vog- Aeti I 131 n, i Sery. ad lac.; Ov. Mit I 61.

EURYALOS (EńpóaXoę) - imię kilku postaci:

1.    Mieszkaniec Argos, syn Mekisteusa (tab. I), uczestnik wyprawy Argonautów, Epigonów i wojny trojańskiej jako towarzysz Diomedesa.

2.    Jeden z synów Odyseusza, którego matką była -* Euippe, córka Tyrimmasa, króla Epiru- zabity przez ojca.

3.    Towarzysz Eneasza, młodzieniec wielkiej piękności, wsławiony przyjaźnią Nisusa. Zginął w walkach z Rutulami. on

l.Apd Bibl 19,13; 16:1117,2;i/559-56S; VI20-21; XXIII653-699. 2. Parth. 3. 3. Veig. Aem. IX 179 n.; 433.

EURYDIKE (EópoótKT]) - 1. Najbardziej znana Eurydike jest dryadą, żoną Orfeusza. Pewnego dnia, gdy przechadzała się w Tracji po łące z towarzyszącymi jej najadami, została ukąszona przez węża. Wergiliusz chcąc powiązać mit Eurydike z mitem Aristajosa przypuszcza, że ukąszenie nastąpiło w chwili, gdy Eurydike uciekała przed Aristajosem, który chciał ją zgwałcić. Po śmierci Eurydike Orfeusz opłakiwał ją i w rozpaczy nie wahał się zejść za nią do podziemia. Śpiewem potrafił wzruszyć bóstwa podziemne i otrzymał pozwolenie sprowadzenia żony na ziemię. Jako warunek ppyrzekł nie spojrzeć na nią, zanim nie padnie na nią promień słońca. Eurydike postępowała za mężem i już mieli wyjść na światło dzienne, gdy Orfeusz, nie mogąc się oprzeć tęsknocie, odwrócił się, by spojrzeć na żonę. W tej chwili niezmożona siła wciągnęła ją z powrotem w Podziemie i Orfeusz musiał sam wrócić na ziemię.

2.    Córka Lakedajmona i Sparty, która ze związku z Akrisjosem urodziła Danae (tab. 6 i tab. 31).

3.    W zaginionej tragedii Eurypidesa Hypsipyle żona Lykurga, króla Nemei, matka Arjchemorosa.

4.    Córka Amfiaraosa i Erifyle (tab. 1), może identyczną z poprzednią.

5.    Żona Kreona, króla Teb, która z rozpaczy po śmierci swego syna, Hąjmona, powiesiła się (-» Antygona) etc. on

1. Sen. HF 569 n , HO 1061 n.;Ov.MctX 1-64; Werg. Georg. IV 454 i Sen. odlać.-,Hyg.Fab. 164; Apd. Bibl. 13,2; Mosch. Ul 124; D.S. IV 25; ćonoa 45; Pius. IX 30,6. -* Orfeusz. 2. Apd. II2,2; III 10,3. 3. Apd. Bibl. 19,14;Ul6,4;Hyg.Fab 273(- Archemoros). 4.Paus.V 17,7. 5. 8. Ani. 1180 n.

EURYGANEJA (Eupoyónua) - I. Eurygane i Eury-ganeja to imiona żony Edypa w najstarszych wersjach mitu, w których nic występuje motyw kazirodztwa z Jokastą. Według nich Edyp po śmierci Jokasty miał czworo dzieci z Euryganeją: Eteoklesa. Polyncjkcsa, Antygonę i Ismenę.

I 2. Eurygancja według innej, zbliżonej do pierwszej, tradycji, jest córką Hyperfasa i matką dzieci Edypa, jego matka nosi imię Epikaste. W tej wersji Edyp poślubił wprawdzie Epikaste, lecz nie miał z nią dzieci (zob. także Eurykłeja i Edyp), an

1. Schol. in E. PA 1760 i 13. 2. Apd. Bibl. Ul S. 8; Paus. IX 5, 5;

I Schol. in E. Ph. 63.

EURYKŁEJA (EOpÓKkeia) - 1. Imię matki Edypa w jednej z wersji mitu, gdzie nie występował motyw kazirodztwa. Eurykleją była istotnie pierwszą żoną Lajosa. Edyp poślubił po śmierci Lajosa Epikaste, jego drugą żonę.

2. Imię piastunki Odyseusza. an

1. Schol. in E. Pk 13. 2. Od 1429; XIX 401; Hyg. Fab. 125.    ,

EURYLOCHOS (Eópóko^oę)-towarzysz i podwładny Odyseusza w Odysei. Mąż -» Ktimene, siostry Odyseusza. Jego to los wyznaczył na zwiady, gdy młacze pizybyli do Kirke. Lecz nie wchodząc do pałacu czarodziejki wrócił do Odyseusza, aby mu opowiedzieć p przemianie towarzyszy. Później także Euryłochos Idoradza, aby przybić do wyspy, gdzie pasły się woły poświęcone Słońcu. On ponosi odpowiedzialność za świętokradztwo, którego dopuścili się towarzysze Odyseusza, zabijając i zjadając należące do boga jałówki. Ginie wraz z innymi, an

Od.X 205 n.; 429 n.; XU 278; 339 n.

EURYMACHOS (Eópupa^oę) - jeden z najznamienitszych zalotników Penelopy w Odysei. Znieważa Odyseusza, gdy ten przebrany za żebraka wchodzi do pałacu, rzucając w niego stołkiem. Gdy wróżbita Teo-klymenos przepowiada zalotnikom zagrażające im niebezpieczeństwo, Eurymachos wyśmiewa go i pomawia o szaleństwo. Podczas próby z lukiem Eurymachos, ku swemu wielkiemu zawstydzeniu, nie może go naciągnąć. W końcowej scenie po śmierci Antinoosa próbuje na próżno pogodzić się z Odyseuszem, wreszcie zamierza się nań mieczem, lecz ginie od strzały, an Od. O 177; xvm 349 n.; XX 359 n.; XXI245 n.; XXn 44 n.

EURYMEDONT (Eupujić5(ov) - imię kilku bohaterów.

1.    Najstarszy z nich, gigant, panuje nad ludem gigantów na krańcach Ziemi. Gwałtowność jego przynosi zgubę jemu i ludowi. Opowiadają, że zgwałcił Herę, gdy była jeszcze dzieckiem, i ze związku tego narodził się -* Prometeusz. To wywołało gniew Zeusa (przytoczona wątpliwa wersja mitu Prometeusza wydaje się późniejszego pochodzenia).

2.    Syn Minosa i nimfy Pani; jego braćmi byli: Nefalion, Chryses i Filolaos (tab. 28). Gdy Herakles wyruszył przeciw Amazonkom i przybił do wyspy Paros, dwóch jego towarzyszy zginęło z ręki synów Minosa, którzy tu mieszkali. Obydwóch zabił Herakles. Gdy potem zaczął oblegać miasto, mieszkańcy ubłagali go, aby w.zamian za zabitych towarzyszy zabrał w

♦5

niewolę dwóch królewiczów, którzy by ich zastąpili. Herakles zabrał dwóch wnuków Minosa, synów And* iDgeosa: Alkajosa i Stenelosa.

¹3. Inny wreszcie Eurymedon, woźnica Agamemno-ni. Zabity w Mykenach przez Aigistosa wraz ze swym panem, an

¹ l.od.VII58;Schot.inft XIV 295. 2. Apd. Bibl. (15.9;III 1.2. 3. ftai II16.6.

EURYMOS (EOpupoę) - heros z Olenos (prawdopodobnie Olenos w Etom). Rzucił oszczerstwo na Kasto-ra, o czym Polydeukes doniósł natychmiast bratu. Kastor zabił Eurymosa uderzeniem pięści. A może sam Polydeukes pomścił dobrą sławę brata, zabijając w ten właśnie sposób oszczercę, an

Hesych. s.v. Euplnaę, Plu. De am. fiat. 11,483 d; Lib. Epiil. 389.

EURYNOME (Eupwópti) -jedna z bogiń pierwszego boskiego pokolenia tytanów. Córka Okeanosa i Tethys (tab. 38). Panowała przed Kronosem wraz z Ofionem na śnieżnych stokach Olimpu. Wypędzili ją Kronos i Rea i zajęli miejsce jej i Ofiona. Ofion i Eurynome schronili się w morzu. Eurynome wraz z Tetydą przyjęły strąconego z niebios Hefajstosa.

Zć związku z Zeusem urodziła Charyty: Aglae, Eufrosynę i Taleję oraz boga-rzekę Asopos. Bardzo stara świątynia poświęcona Eurynome znajdowała się w okolicach Figaiei, w cyprysowym gaju. Posąg przedstawiający boginię miał górną część ciała kobiecą, od połowy przechodzącą w ogon rybi. an

Hes. Th. 358; 907; Apd. Bibl. ni 12,6; II. XVID 394 n.; A R. 1503; TzcL in Lyc. 1192; Paus. VIII41,4 n.

EURYNOMOS (Eupuvopoę) - Tylko u Pauza niasza znajdujemy wzmiankę o demonie imieniem Euryno-mos, który pożerał trupy w grobowcach, zostawiając jedynie kości, an

Paus. X 28,4.

EURYPYLOS (EupunuAoę) -1. Wódz tesalski, syn Euemona, uczestnik wyprawy trojańskiej. Z jego ręki zginęli Hypsenor, Melantos i Apisaon. Sam zraniony pizez Parysa, został uratowany przez Patroklosa.

2. Heros lokalny Patras w Zatoce Korynckiej, najczęściej identyfikowany z poprzednim. Opowiadano, że niegdyś mieszkańcy Patras składali co roku Artemidzie najpiękniejszą dziewczynę i najpiękniejszego chłopca z miasta. Była to ofiara za znieważenie świątyni Artemidy przez kapłankę -* Komajto i Melanipposa. Eurypylos otrzymał jako łup po zdobyciu Troi tajemniczą szkatułkę: otworzywszy ją popadł w szaleństwo. Wyrocznia orzekła, że zostanie uleczony, gdy napotka wracając do kraju „niezwyczajną ofiarę”. Miał się także osiedlić w kraju, gdzie to się stanie. Gdy przybył do Patras i był świadkiem obrzędu ku czci Artemidy, zrozumiał, co wyrocznia miała na myśli. Mieszkańcy Patras zostali również uprzedzeni, że czas pokuty się skończy, gdy świadkiem ofiary będzie ktoś obcy. Przybycie Eurypylosa uznali za zapowiedź przebaczenia Artemidy. Eurypylos osiedlił się w Patras i żył tam do śmierci. Grobowiec jego pokazywano na akropoli miasta.

3. Król wyspy Kos. Syn Posejdona i Astypalai. Gdy Herakles wracając z Troi wylądował na wyspie, Eury

KI RYSIKHS

pylos z synami usiłował go odeprzeć, lecz Herakles w nocy wdarł się do miasta i zabił ich.

4.    Syn Telefosa, walczył po stronie Trojan. Lecz Telefos przyrzekł w chwili powrotu do zdrowia, że ani on sam, ani jego potomkowie nie podniosą ręki przeciw Grekom. Jednak matka Eurypylosa, Astyoche, siostra Priama, dała się namówić do wysłania syna na pomoc Trojanom. Zginął z ręki Neoptolemosa. Matkę skłonił przekupny dar - otrzymała bowiem szczep winnej latorośli wykuty w złocie, który Zeus niegdyś ofiarował Ganimedowi. Eurypylos jest ojcem -» Grynosa.

5.    Syn Posejdona, panował w Kyrene w Libii. On to ofiarował -» Eufemosowi grudę ziemi podczas przeprawy Argonautów przez jezioro Tritonis. Według Pindara Eurypylos jest wcieleniem boga Trytona. Według innych jest bratem Trytona. Matką jego jest Kelajno, córka Atlasa. Ożeniony źe Sterope, córką Słońca, ma dwóch synów, Lykaona i Leukipposa. Za jego panowania Apollon sprowadził nimfę -* Kyrene do tego kraju, an

i.U II734-737; V 76-83; VI36; XI375-592; 806-848; Hyg. lab 81. 97; 114; Por. Ov. klei XIII353 (gdzie idzie może o Eurypylos 3). Verg. L4en.II 114. 2. Paus. VII19.1 n. 3. U U677; Schol. in XIV 255; Pi. N. 4,25 i schol.; Apd. Bibl. II7.1. 4. Schol. in Iuv. VI654; Od XI 519 i schol; Hyg. Fab 112; 113; Seiv. in Veig.EeL VI72. S. Pi. P. IV 33; A.R. IV 1951; Schol. in Pi. U 57; Tzct. in Lyc. 902; Cali. k Ap. 92.

EURYSAKES (Eópucrdiciię)- Ajas, syn Telamona, poślubił pod Troją brankę Tekmessę, córkę Teleutasa, króla Frygii. Z małżeństwa tego miał syna imieniem Eurysakes. Przed popełnieniem samobójstwa Ajas powierzył syna swemu bratu, Teukrosowi. Po zdobyciu Troi Eurysakes powrócił na Salaminę do ojczyzny ojca. Wuj i bratanek pływali na dwóch różnych okrętach, co Inie spodobało się królowi Telamonowi. Po przyjeździe Twygnał - Teukrosa i uczynił wnuka swym następcą. Teukros usiłował powrócić, dowiedziawszy się o śmierci Telamona, lecz Eurysakes sprzeciwił się temu. Wspólnie z bratem swym Fiiajosem oddał Salaminę Ateńczykom, w wyniku czego obaj otrzymali prawo obywatelstwa w Atenach. W każdym razie rodzina Eurysakesa osiedliła się w Atenach. Potomkami jego byli: Miltiades, Kimon, Aikibiades i historyk Tukidydes. an

S. AL 530 a; 972 a; Serv. in Veig. Aen. 1619; TzcL in Lyc. 53; lustin. 44,3; Plu. Solon 10; Paus. I 35,2 n.; II 29.4.

EURYSTEUS (Eópwriteuę) - Wnuk Perseusza przez swego ojca Stenelosa. Matką jego była córka Pelopsa, Nikippe. Spokrewniony z Amfitrionem i Alkmeną (tab. 31). Panował w Tirynsie. Mykenach i Midei w Argoli-dzie. Królestwo swe osiągnął dzięki Herze, która zdołała przepowiednią podejść Zeusa. Istotnie, gdy miał się narodzić Herakles, Zeus zapowiedział, że oczekiwany potomek Perseusza będzie panował w Mykenach. Zazdrosna Hera wyjednała u Ejlejtyi, bogini porodów, że opóźni przyjście na świat Heraklesa (-* AJkmena), a przyśpieszy narodziny Eurysteusa zaledwie siedmio-miesięcznego. Eurysteus urodził się pierwszy i skorzystał z obietnicy danej przez Zeusa.

Eurysteus w micie Heraklesa występuje jako młodzieniec słaby i fizycznie, i moralnie, drży ze strachu przed bohaterem, niegodny władzy, którą otrzymał z woli boga. Herakles, wróciwszy z wyprawy przeciw Minyom z Orchomenos (- Erginos), ogarnięty szałem za sprawą Hery, pozabijał własne dzieci. Udał się do Pytii po radę, ta rozkazała mu pójść na służbę do