raca nauczycielska od dawna uznawana była za trudną. Sądzono
więc, iż do wykonywania zawodu potrzebne są określone predyspozy-
JL cje, cechy osobowości, umiejętności. W naszych czasach złożoność działań nauczycielskich jeszcze bardziej wzrosła, na co wpływ mają różnorodne czynniki, m.in. upowszechnianie kształcenia i związane z tym wielkie zróżnicowanie poziomu, możliwości i motywacje uczących się, znaczny wzrost wymagań programowych będący konsekwencją szybkiego rozwoju nauki, pojawienie się nowych źródeł oddziaływania na dzieci i młodzieży (mass media, podkultury młodzieżowe, ośrodki marketingu i reklamy itp.). Z tego względu na całym świecie widać stałe dążenie do podwyższania kwalifikacji nauczycieli. Wykształcenie nauczyciela jest bez wątpienia ważnym warunkiem skuteczności jego działania. Im bardziej zbliżamy się do modelu społeczeństwa informacyjnego, tym bardziej ważny będzie poziom kwalifikacji nauczycielskich.
Uznając tę tezę często zapomina się o tym, że funkcja nauczyciela nie sprowadza się do przekazywania wiedzy, a zatem nie musi on konkurować ani z encyklopedią, ani z komputerem. Wizerunek nauczyciela, który odpowiada wyzwaniom obecnych i nadchodzących czasów, ma - zdaniem J. Kincheloe - dziesięć niezbędnych elementów: 1) refleksyjność opartą na umiejętności badania własnej praktyki, 2) wiązanie myślenia z kontekstem społecznym, 3) aktywny udział w tworzeniu przez uczniów własnego obrazu świata, 4) umiejętność improwizacji, myślenia w działaniu, 5) kształtowanie kultury aktywności uczniów dopuszczającej możliwość różnic poglądów i postaw, 6) umiejętność krytycznej autorefleksji osobistej i społecznej dopuszczająca dialog z innymi, 7) zaangażowanie w tworzenie demokracji szkolnej, 8) znajomość różnic kulturowych w środowisku, respektowanie praw mniejszości, pluralizm kulturowy, 9) nastawienie na działanie, związek poznania z działaniem oraz 10) wyczulenie na emocjonalną stronę kontaktów z uczniem.
Zapewne tę listę można by wydłużyć, dodając np. więcej składników ze sfery etyki i wychowania. Ale i ten dekalog wart jest przemyślenia. Może być zaczynem zadumy nad własną pracą i pracą kolegów, podstawą samooceny i wytyczenia kierunków pracy nad sobą. Taka refleksja może być pożyteczna i w Dniu Edukacji Narodowej, i nie tylko od święta.
Z najlepszymi życzeniami