223

•rce kszfeb Dgałązbe

»j Normy

rzymafośt liczby d zeiąg*®* OMP»*

_l0 57, Jakie są żeliwa jakościowe?

Do żeliw jakościowych zaliczamy żeliwa modyfikowane, sferoidal-ne i ciągliwe. Mają one wyższe własności mechaniczne od zwykłych żeliw szarych: wyższą wytrzymałość i lepszą ciągliwość.

IQ 58. Co to są żeliwa modyfikowane?

Są to żeliwa szare, w których grafit płatkowy został rozdrobniony poprzez działanie na ciekły stop modyfikatora. Jest to substancja zwiększająca ilość zarodków krystalizacji. Najczęściej stosuje się żelazokrzem lub żelazowapń w ilości do ok. 1%. Mogą też być stosowane stopy wieloskładnikowe zawierające oprócz krzemu i wapnia także bar, stront, aluminium, mangan i inne. W wyniku modyfikacji wzrasta wytrzymałość nawet do 450 MPa.

10.59yto to są żeliwa sferoidalne i jak się je wytwarza?

Ponieważ główną wadą żeliw szarych jest ich mała ciągliwość spowodowana płatkowym kształtem grafitu, czyniono starania w kierunku zmiany kształtu grafitu na kulisty. Można to osiągnąć przez wprowadzenie do ciekłego żeliwa substancji o własnościach silnie redukujących. Reagując ze składnikami żeliwa, wytwarzają one dużą ilość bardzo drobnych cząstek, stanowiących zarodki krystalizacji grafitu. Początkowo stosowano cer, a obecnie sfero-idyzację osiąga się przez wprowadzenie stopu magnezu z niklem, miedzią lub krzemem.

Żeliwo o składzie analogicznym jak w przypadku żeliwa szarego, dobrze odsiarczone, modyfikuje się jeszcze po wprowadzeniu magnezu żelazo-krzemem. Otrzymuje się żeliwo o osnowie ferry-tycznej lub ferrytyczno-perlitycznej z kulistymi wydzieleniami grafitu, które ma wydłużenie dochodzące do 22%, a wytrzymałość do 900 MPa. Ze względu na korzystne własności jest powszechnie stosowane w przemyśle budowy maszyn do wytwarzania kół zębatych, wałów korbowych silników, walców, pierścieni tłokowych iin.

10.60. Na czym polega klasyfikacja żeliwa sferoidalnego?

Klasyfikację przeprowadza się na podstawie Polskiej Normy, która uwzględnia dziewięć gatunków żeliwa o wytrzymałości w granicach 350+900 MPa i wydłużeniu A₅ - w granicach odpowiednio 2+22%. Symbol gatunku składa się z liczby trzycyfrowej, która oznacza minimalną wytrzymałość na rozciąganie w MPa, oraz oddzielonej od niej pauzą liczby określającej minimalne wydłużenie As.

223