9814372293

593

stopniowej". Liczby w nawiasach wyjaśniono powyżej. Wielkości mas są średnimi dla członków multipletu ładunkowego, czyli rodziny stanów różniących się jedynie ładunkiem elektrycznym. Multiplety o tych samych spinach (,/) i parzystościach (P) są oznaczone jednakowymi figurami. Te same figury oznaczają także „powtórzenia" (recurrences) tych samych cząstek. Powtórzenia to cząstki o spinie większym o 2, 4, 6 (itd.) jednostek niż spiny stanów „podstawowych", czyli stanów o najniższej masie, (tam, gdzie nie ustalono ostatecznie parzystości, pozostawiono wolne miejsca w nawiasach, lecz przyjęto parzystości przewidywane, by móc cząstkę sklasyfikować). Cząstki trwałe i metatrwałe zaznaczono ciągłymi obwódkami, zaś

cząstki nietrwale (zwane też rezonansami) mają obwódki przerywane

jąder. W obecnym artykule nie będziemy zajmować się takimi jądrami. Skupimy uwagę na cząstkach lżejszych; nie dlatego, że uważamy je za bardziej elementarne od cięższych (jąder) lecz dlatego, że ich sytuacja jest jeszcze wątpliwa. Jeśli w istocie są one złożonymi strukturami dynamicznymi, ich energie wiązania są często olbrzymie. Wreszcie, jeśli elementarne cząstki istnieją, to na pewno nie można zaliczyć do nich jąder, które z pewnością są złożone.

Na rysunku 2, na którym nie ma fotonu i leptonów, przedstawiono 82 cząstki i anty cząstki, wszystkie silnie oddziaływające. Na tej liście umieszczono ty Dc o te cząstki, których masa spoczynkowa nie przekracza 2000 MeV. Większość z nich należy do grup, którym nadano nazwy podobne do nazw cząstek znanych w roku 1957, lecz nie tak ładne. Byłoby nierealnym oczekiwać, by Czytelnik opanował ten specjalistyczny słownik, odzwierciedlający głównie niejasną sytuację w fizyce wysokich energii sprzed kiDcu lat. Przedstawimy zatem nowy system nazAY, niedawno powstały, dający wiele informacji o nazywanej cząstce. Chociaż na pierwszy rzut oka Avydaje się może skomplikowany, operoAvanie nim nie jest trudniejsze od operowania tarczą telefonu.

W nowym systemie nazw korzystam} z faktu, że av przyrodzie liczne Aviel-kości (poza energią i pędem) są zachowywane i Avysiępują liczne symetrio (na przykład między lewym i prawym). Wskutek tego peAYiie grupy cząstek mają jiodobne AYłasności, co można uwidocznić przez wspólne oznaczenia. Między symetriami i prawami zachowania istnieje ścisłe poAciązanie i av poszczególnych przypadkach można, zależnie od wygody, mówić bądź o symetrii, bądź też o ZAviązanym z nią praAYie zachowania. ZachoAYywana wielkość obja-Avia się w mechanice kAvantoAvej jako liczba kwantowa, często będąca liczbą całkowitą (0,1, 2, 3 itd.) lub połÓAckową (J, .j, , itd.).

Pewne prawa zachowania są uniwersalne: posłuszne sa im Avszystkie cztery oddziaływania. Zaliczamy do nich prawa zachowania energii, pędu, krętu (pędu związanego z obrotem) i ładunku elektrycznego. Inne ścisłe prawo zacho Avania można najlepiej opisać jako rodzaj symetrii lustrzanej — to symetria między cząstkami i antycząstkami, gdyż cokolwiek jest praAvoskrętne dla jednycłi, jest lewoskrętne dla drugich Dla każdej cząstki istnieje jej anty-cząstka z tą samą masą i czasem życia, lecz o niektórych Avłasnościach odAvró-conych, na przykład o przeciAcm m ładunku elektryczny m. Niektóre z cząstek nienaładoAYanych, jak foton i neutralny pion, są same SAvoimi antycząstkami.

IV noAvym systemie nazw dla cząstek silnie oddziałujących wykorzystamy pięć wielkości, zachOAA^łyAvanych aa silnych oddziaływaniach, lecz niekoniecznie ay elektromagnetycznych czy słabych. Każda z ty cli a\ ielkości będzie ozna-