225

Podczas ochładzania odlewów od I do II okresu następuje rozkład cementytu wtórnego. Struktura takiego żeliwa w znacznym stopniu zależy od szybkości schładzania po I okresie wyżarzania i czasu II okresu. Im szybsze jest schładzanie i krótszy czas II okresu, tym mniej cementytu ulegnie rozkładowi i osnowa będzie perlityczna lub ferrytyczno-perlityczna. Struktura składa się z kłaczkowych wydzieleń grafitu (węgla żarzenia) na tle osnowy ferrytycznej lub ferrytyczno-perlitycznej. W tym drugim przypadku powstąje charakterystyczna struktura zwana „bawolimi oczami” (wokół węgla żarzenia powstają jasne obwódki ferrytu na tle ciemno trawiącego się perlitu}/ Własności wytrzymałościowe żeliwa czarnego są następujące: R_m = 300+350 MPa, twardość 150 HB, wydłużenie A3 = 6+10%.

10.63.    Jak się wytwarza żeliwo ciągliwe białe; struktura i własności?

Żeliwo ciągliwe białe otrzymuje się przez wyżarzanie odlewów w skrzyniach napełnionych rudą żelaza albo w piecach z atmosferą utleniającą. W tych warunkach część węgla ulatnia się podczas wyżarzania i żeliwo wyjściowe może zawierać więcej węgla (może ono być wytapiane w żeliwiakach). Wyżarzanie przeprowadza się w temperaturze 1000+1050°C i czasie do 150 h. struktura odlewów zależy głównie od grubości ścianki. Cienkie (do 10 mm) mogą ulec całkowitemu odwęgleniu i będą miały strukturę ferrytyczną. Grubsze będą odwęglone tylko przy powierzchni, a węgiel żarzenia, o postaci kłaczkowej, będzie występował w rdzeniu w osnowie perlitycznej lub ferrytyczno-perlitycznej. Odlewów o grubościach ścianek większych niż 20 mm nie produkuje się tą metodą! Własności żeliwa białego są następujące: R_m = 350+450 MPa, twardość 200+230 HB, A₃ = 4+12%.

10.64.    Co to jest żeliwo ciągliwe perlityczne?

Żeliwo ciągliwe perlityczne ma osnowę perlityczną z Maczkowymi wydzieleniami grafitu. Ma ono wyższą wytrzymałość i twardość od innych gatunków, gdyż maksymalna wytrzymałość dochodzi do 700 MPa, a twardość do 290 HB. Jest ono jednak niezbyt ciągliwe, gdyż wydłużenie A3 jest w granicach 2+6%.

10.65.    jakie są zasady klasyfikacji i oznaczania żeliwa ciągliwego?

Żeliwo ciągliwe klasyfikuje się i oznacza wg Polskiej Normy. Żeliwo białe oznacza się symbolem W, a czarne symbolem B. Norma uwzględnia jeszcze żeliwo perlityczne P. Po oznaczeniu literowym następuje liczba czterocyfrowa. Dwie pierwsze cyfry oznaczają