150 Janusz Buga, Helena Kassyk-Rokicka
nająć od wskaźnika dla okresu następującego bezpośrednio po okresie podstawowym, a kończąc na okresie badanym;
b) dla okresu przyjętego za podstawę porównań indeks jednopod-stawowy jest równy 1,00 (lub 100, jeśli wyrażamy wskaźnik w procentach);
c) dla okresów wcześniejszych od przyjętego za podstawę obliczamy odwrotności iloczynów indeksów łańcuchowych, poczynając od wskaźnika łańcuchowego dla okresu następującego bezpośrednio po okresie badanym, a kończąc na wskaźniku dla okresu podstawowego.
Przekształcenia powyższe prześledzimy na przykładzie z tabl. 5.
Tabl. 5. Absolwenci szkół wyższych
Lata |
t |
indeksy łańcuchowe Wt-i |
indeksy jedponopod-stawoweit/c=i996r. |
1994 |
1 |
• |
0,607 |
1995 |
2 |
1,266 |
0,768 |
1996 |
3 |
1,302 |
1,000 |
1997 |
4 |
1,262 |
1,262 |
1998 |
5 |
1,195 |
1,508 |
1999 |
6 |
1,229 |
1,853 |
Źródło: Obliczono na podstawie Małego Rocznika Statystycznego Polski 2000, GUS, Warszawa, Rok XLIII, s. 548-549
W tablicy 5 widzimy szereg indeksów łańcuchowych oraz obliczony na ich podstawie szereg indeksów jednopodstawowych. Indeks jedno-podstawowy dla 1996 r. jest równy 1,000, gdyż jest to rok przyjęty za podstawę porównań. Dla roku 1997 indeks jednopodstawowy jest identyczny z indeksem łańcuchowym dla tego roku i wynosi 1,262. Dla roku 1998 obliczamy: 1,262-1,195 = 1,508 i wreszcie dla roku kolejnego, tj. 1999, mamy: 1,262-1,195-1,229= 1,853.
Dla lat wcześniejszych od roku 1996 obliczenia przebiegały następująco:
-dla 1995 r.: —!— = 0,768,
1,302
- dla 1994 r.:-= 0,607.
1,266 • 1,302
Interpretacja tych wyników przebiega identycznie, jak obliczonych na podstawie wzoru podstawowego (5.8).
Trzecie przekształcenie indeksów prostych dotyczy zamiany podstaw indeksów jednopodstawowych. Przy tym przekształceniu dzielimy indeks o starej podstawie z okresu badanego przez indeks o starej podstawie z okresu przyjętego za nową podstawę porównań. Czynność zamiany podstaw zilustrujemy na przykładzie zamieszczonym w tabl. 6.
Tabl. 6. Widzowie w kinach
Lata |
t |
it/c=1994 |
h/c=1997 |
1994 |
1 |
1,000 |
0,745 |
1995 |
2 |
1,249 |
0,930 |
1996 |
3 |
1,182 |
0,880 |
1997 |
4 |
1,343 |
1,000 |
1998 |
5 |
1,122 |
0,835 |
1999 |
6 |
1,519 |
1,131 |
Źródło: Obliczono na podstawie Małego Rocznika Statystycznego Polski 2000, GUS, Warszawa, Rok XLIII, s. 548-549
W tablicy 6 dysponowaliśmy wyjściowo ciągiem wskaźników przy podstawie 1994 r. Zamiany na indeksy przy podstawie 1997 r. dokonaliśmy w następujący sposób: indeks jednopodstawowy o nowej podstawie dla roku 1997 jest równy jedności (co jest oczywiste); dla roku