231 (17)

13.1.2. Błędy grube (omyłki) pomiaru wysokości

Przy pomiarze wysokości mogą powstać błędy grube związane ze wskazaniami sekstantu oraz z odczytem momentu na chronometrze. Najczęściej popełnianym błędem jest zapis momentu różniący się o 1 min, kiedy to wskazówka sekundowa zbliża się do 60 s. Zapis rozpoczyna się od sekund, a w tym czasie wskazówka minutowa wskazuje już następną minutę. Zdarzają się również zapisy błędne o 5 min, o I h, a nawet o 12 h. Podobnie błędy odczynu wysokości sekstantu mogą wynosić odpowiednio 5', 10' lub 1° i 5*.

Pomyłki w znakach poprawki indeksu lub stanu chronometru mają charakter błędów grubych i systematycznych.

Ponieważ błędy grube są z reguły łatwe do wykrycia (zob. § 12.1.2), należy więcej uwagi poświęcić błędom przypadkowym.

13.1.3. Błędy przypadkowe pomiaru wysokości

Jak wiadomo, na powstawanie błędów wysokości wpływa wiele czynników. W szczególności powodują one powstawanie błędów przy pad kowych. Aby ułatwić analizę. Wędy przypadkowe powstające wskutek działania różnych czynników wyodrębnimy jako osobne błędy składowe pomiaru wysokości i wyrazimy je w postaci błędów średnich.

Na błąd pomiaru wysokości sekstantem wpływają:

1)    błąd pomiaru czasu;

2)    ograniczona zdolność rozdzielcza oka ludzkiego;

3)    odchylenie sekstantu od linii pionu;

4)    Wędy mcchanic/nc sekstantu;

5)    błędy odczytu kąta z podzialek;

6)    błąd określenia poprawki przyrządu;

7)    odchylenie obrazu od środka pola widzenia lunetki;

8)    zmiana wzniesienia oczu w wyniku falowania.

Wartości błędów składowych pomiaru wysokości

1. Błąd średni pomiaru czasu wynosi _i_l s. Średni błąd kwadratowy pomiaru wysokości wywołany błędem czasu wynosi od _i_0.25' dla obserwatora na równiku i ciała niebieskiego na I wcrtykale do 0,13' dla obserwatora na średnich szerokościach i średniego azymutu. A zatem

m, = ±0,13' do ±0,25'.

2. Ograniczona zdolność rozdzielcza nic uzbrojonego oka ludzkiego sprawia, że powstaje błąd sprowadzania ciała niebieskiego do styczności z linią widnokręgu. Błąd średni zgrania ciała niebieskiego z widnokręgiem jest wprost proporcjonalny

231