236 237 (16)

236    ClfM III. PodtUIJ makroekonomii

Rysunek 82. Ruch okrężny strumieniami pieniężnymi w gospodarce: dopływy i odpływy. Dopływy: inwestycje (/), wydatki rządowe (G). eksport (E,), odpływy. oszczędności (5), podatki (7"), import (/_)

I

Przy obliczaniu PKB metodą sumowania produktów trzeba uważać, aby nic dawać wielokrotnie tych samych elementów. Takie wielokrotne liczenie wypiłoby wówczas, gdybyśmy dodawali do siebie wartość wszystkich dóbr i usług Uwarzonych w gospodarce w ciągu roku. Niektóre produkty wytwarzane w da-ⁿ)rn roku są bowiem w całości zużywane przy wytwarzaniu innych produktów | * tym samym roku. Wyjaśnijmy to na przykładzie. Przy produkcji chleba zużywa **? pewną ilość mąki. a przy produkcji mąki zużywa się pewną ilość zboża. Gdybyśmy dodali do siebie wartość produkcji zboża, mąki i chleba. to trzykrotnie poli-^ylibyśmy wartość zboża i dwukrotnie wartość mąki. bowiem w cenie mąki mieści llrję ^Wartość zużytego przv jej produkcji zboża, a w cenie chleba mieści się wartość ~    -    -    i usługi

*Użyt,

P- **

T^yt^j mąki. Przy obliczaniu PKB należy liczyć wyprodukowane dobra viko jeden raz.

sektor bankowy, państwo i zagranicę, za pośrednictwem któiych przepływają strumienie dopływów i odpływów.

Warto podkreślić, że przybliżenie naszego modelu do rzeczywistości nie narusza wcześniejszych wniosków dotyczących metod pomiaru działalności gospodarczej. W szczególności nic zmienia wniosku, że trzy metody mierzenia działalności gospodarczej powinny dać taki sam rezultat. W dalszej części rozdziału zwrócimy uwagę na czynniki, które powinny być wzięte pod uwagę przy dokonywaniu pomiarów. aby uniknąć błędów i zapewnić dokładne obliczenia.

Z przeprowadzonych rozważań wynika, że produkt krajowy brutto (PKB) można obliczać trzema metodami. Po pierwsze, sumując wartości dóbr i usług wytworzonych w kraju; metodę tę nazwiemy metodą sumowania produktów Po drugie, sumując dochody powstające przy jego wytwarzaniu: metodę tę nazwiemy metodą sumowania dochodów. Po trzecie, sumując wydatki ponoszone na zakup wytworzonych dóbr i usług: metodę tę nazwiemy metodą sumowania wydatków-Przyjrzyjmy się obecnie bliżej tym trzem metodom.

8.3.2. Metoda sumowania produktów

Pierwsza z wymienionych metod obliczania PKB polega na sumowaniu wartości dóbr i usług wytworzonych w danej gospodarce w ciągu roku. Ze wzgM^u na olbrzymią ilość wytwarzanych dóbr i usług, lista pozycji, które trzeba dodawaj jest oczywiście bardzo długa. W praktyce obliczeniami tymi zajmują się specjalni* do tych celów powołane instytucje statystyczne (w Polsce: Główny Urząd Statyk'

*• GUmmt tatefori* I pgfreia —krwfcooomU. Prodnkt i dochód narodów. 237

tyczny i lokalne urzędy statystyczne). Zebrane dane statystyczne dotyczące wartości j wytworzonych dóbr i usług najczęściej grupuje się według działów gospodarki. Przykładem takiego grupowania danych jest tablica 8.2, która zawiera dane o PKB wytworzonym w Polsce w 2000 r. Jak wynika z tablicy, największy udział w wartości PKB w owym roku miały przemysł oraz handel i naprawy.

Tablica 8.2

Produkt krajowy brutto w Polsce w 2000 r.

Wyszczególnienie	PKB
	w min zł	w%
Ogółem W tym wartośó dodana brutto Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo Rybołówstwo i rybactwu Przemysł Budownictwo Handel i naprawy Hotele i restauracje Transport, gospodarka magazynowa i łączność Pośrednictwo finansowe Obsługa nieruchomości i firm: nauka Administacja publiczna i obrona narodowa: obowiązkowe ubezpieczenia społeczne	684926.1 601427.4 22467.4 193.9 160074.1 50116.1 125575.3 7588.6 41122.2 13779,8 75426.2	100.0 87.8 3.3 0.0 23.4 7.3 183
		6X> 2.0 11.0
i zdrowotne	3! 776.6
Edukacja	27830.3
Ochrona zdrowia i opieka społeczna
Pozostała działalność usługowa	243643
Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników	5.1	ox>

Zftolo Jtacaut Sbfnnran J0W.

Są dwa sposoby uniknięcia wielokrotnego liczenia tych samych elementów, “'szy P«lcga na sumowaniu wartości tzw. produktów finalnych, drugi zaś - na tzw. wartości dodanej.