276 277 (9)

276

ClfU III. PodtUni makroekonomii

Rord/ial 9. Ifetrrmlnant} dochodu narodowego. Analiza królkookiwm:

277

(9.60)

(9.61)

‘ 1 -ku

AG, (1 -ku) 1 -ku

(9.64)

(9.65)

Sdzie: R - transfer płatności dla zagranicy.

HP Przyjmijmy, że eksport netto jest malejącą funkcją dochodu narodowego. v^ytłumacĄĆ to można następująco: dochód narodowy wpływa na eksport netto P°przez oddziaływanie na import. Im większy dochód narodowy, tym większy ^Port towarów jest niezbędny dla wytworzenia tego dochodu. Wyższy import 'towarów prowadzi do zmniejszania eksportu netto. Tak więc wzrost dochodu -gtorodowcuo powoduje spadek eksportu netto. Załóżmy, żc funkcja eksportu netto ^0,3 postać następującą:

X = X.-k,_tY.    (9.66)

o d T. pociąga za sobą wzrost dochodu o d Y. Wynika to stąd, żc obniżka podatków zwiększa dochód do dyspozycji, a to podnosi wydatki konsumpcyjne, które zw ję^. szają dochód narodowy w sposób mnożnikowy.

Z dotychczasowych rozważań wynika, żc wzrost wydatków rządowych powo. duje mnożnikowy wzrost dochodu narodowego, a wzrost podatków powoduję mnożników)' spadek dochodu narodowego. Powstaje pytanie, jak zmieniłby się poziom dochodu narodowego, gdyby wydatki rządowe i podatki zmieniły się kiadnic o taką samą wielkość (czyli AG = A7). a więc nadwyżka budżetowa będąca różnicą między podatkami wpływającymi do budżetu państwa a wydatkami rzą. dowymi, pozostałaby nie zmieniona w trakcie analiz)'? Odpowiedzi na to pytanie dostarcza formuła mnożnika zrównoważonego budżetu. Rozważmy tę kwestię bliżej, wychodząc od warunku równowagi zapisanego w równaniu (9.42):

Y=C\+k,_kY₄+I.+G.,

przy czym Y₄ = Y-T.

W sytuacji zmiany wydatków rządowych łączna zmiana agregatowego popytu jest równa sumie zmiany wydatków rządowych oraz zmiany wydatków konsumpcyjnych. Ta ostatnia jest równa iloczynowi krańcowej skłonności do konsumpcji z dochodu do dyspozycji i zmiany dochodu do dyspozycji, a więc k,_k ■ AY₄. Mamy zatem:

AAP_p = AG. + k,_k ■ A Y₄.    (9.56)

Przyjęliśmy. icY₄ = Y- T, zatem AY₄ = AY-AT. Równanie (9.56) można więc zapisać następująco:

AAP_P = AG. +k_lk (A V- AT).    (9.57)

Ponieważ przy przejściu od jednego stanu równowagi do drugiego zmiana agregatowego popytu musi być równa zmianie dochodu narodowego, możemy zapisać:

A Y = AG. +k,_k (A Y- AT).    (9.58)

Przekształcając równanie (9.58), otrzymujemy:

AY= AG.+k,_k AY-k,t AT,

AY-k,_k AY * AG.-k,_t AT,

AY(1 -k,_k) ■ AG,-k,_k ■ AT.

(9.59)

Ponieważ założyliśmy wcześniej, żc zmiana wydatków rządowych jest dokładnie równa zmianie podatków (tj. AG, = AT), w równaniu (9.59) AT możemy zastąpić przez AG,. Otrzymamy wówczas: (AG.-k_lt AG.).

po przekształceniu mamy:

AG. = AT.

Jak wynika z równania (9.61). mnożnik jest równy dokładnie 1. Mnożnik ten any jest mnożnikiem zrównoważonego budżetu, gdyż zmiana wydatków Jowych (finansowanych z budżetu) jest w pełni skompensowana zmianą wpły-ritt budżetowych z podatków. Mnożnik ten oznacza, żc wzrost wydatków rządowych. któremu towarzyszy równy co do wielkości wzrost podatków, powoduje wzrost dochodu narodowego o wielkość dokładnie równą wzrostowi wydatków eh.

Rozważmy teraz problem kształtowania się dochodu narodowego w stanie agi w warunkach gospodarki otwartej. Uwzględniamy więc eksport i import towarów. W związku z tym agregatowy popyt składać się będzie z następujących tentów:

AP, = C+/+G+E,-/_m.

gdzie: E, - eksport; /„ - import. Równowaga na rynku towarowym w gospodarce otwartej wymaga zatem spełnienia warunku:

Y = C+I+G+E,-I_m.    (9.62)

K Nadwyżkę eksportu nad importem nazywać będziemy eksportem netto i oznaczać X. Równanie (9.62) można więc zapisać jako:

y=C+/+G+X    (9.63)

yższy warunek jest spełniony, gdy:

l+G+E, = S+T+I_m

łub gdy:

I+G+X = S+T+R.