262 263 (12)

262

CifM III. Podstaw; makroekonomii

Ko/d/iul 9. Determinant; dochodu narodowego. Anulira krótkookresowa

biorstwa do zwiększania inwestycji. Gd>' zaś koszty wyposażenia kapitałowego rosną a jego efektywność spada, przedsiębiorstwa zmniejszają rozmiary inwestycji.

Inwestycje podejmowane są przez przedsiębiorstwa w celu osiągania zysku w przyszłości. Przyszłe zyski uzależnione są od kształtowania się w przyszłości szeregu wielkości ekonomicznych, m.in. popytu, cen i kosztów produkcji. Decyzje inwestycyjne przedsiębiorstw muszą zatem opierać się na oczekiwanych wielkościach popytu, cen. kosztów itd. Optymistyczne oczekiwania zwiększają rozmiary bieżących inwestycji: przy oczekiwaniach pesymistycznych rozmiary inwestycji są mniejsze.

Do analizy czynników determinujących rozmiary inwestycji wrócimy jeszcze w rozdziale trzynastym i osiemnastym. W tym miejscu przyjmiemy upraszczające założenie o autonomiczności popytu inwestycyjnego. Zakładamy więc. że wymienione wyżej determinanty inwestycji nic wpływają na wielkość inwestycji. Innymi słowy, zamierzone inwestycje mają w całości charakter autonomiczny, czyli:

/ = /.,    (9.17)

gdzie !. - inwestycje autonomiczne.

Możemy teraz bliżej określić funkcję agregatowego popytu na towary, składającego się z wydatków konsumpcyjnych i inwestycyjnych. Przyjmując, że funkcja inwestycji jest określona w równaniu (9.17). a funkcja konsumpcji w równaniu (9.8), postać funkcji agregatowego popytu będzie następująca:

AP_p = C.+I,+kaY,    (9.18)

gdzie przyjęto znane już nam oznaczenia. Funkcja ta określa poziom zamierzonych łącznych wydatków na towary przy różnych poziomach dochodu narodowego. Zakładając, że /., - 10 mld zł. a funkcja konsumpcji określona jest równaniem (9.6), konkretna postać funkcji agregatowego popytu jest następująca:

/4/>_r = 20+0,8y.    (9.19)

Jej ilustrację graficzną przedstawia rysunek 9.7.

I Położenie prostej ilustrującej funkcję agregatowego popytu zależy m.in. od punktu jej przecięcia z osią pionową. Punkt ten wyznaczony jest przez wielkość łącznych wydatków autonomicznych, które w naszym przykładzie wynoszą 20 (tutaj oraz w dalszych rozważaniach pomijamy miliardy i złote). Na wielkość tę składają się autonomiczne wydatki konsumpcyjne C„ = 10 oraz wydatki inwestycyjne (wynoszące 10). które w całości mają autonomiczny charakter. Taki charakter inwestycji na rysunku 9.7 znajduje wyraz w poziomym przebiegu funkcji inwestycji. : przecinającej oś pionową w punkcie 10.

Na rysunku 9.7 zaznaczono funkcję konsumpcji taką samą. jak na rys. 9.5. Jej nachylenie określone jest przez wysokość krańcowej skłonności do konsumpcji, ponieważ każda dodatkowa jednostka dochodu zwiększa wydatki konsumpcyjne o 0.8. nie zwiększając wydatków inwestycyjnych (co wynika z założenia o auto-Inomiczności inwestycji względem dochodu), agregatowy popyt również zwiększy się o 0.8. Nachylenie prostej ilustrującej funkcję agregatowego popytu jest więc takie samo. jak dla funkcji konsumpcji, stąd też obie proste są równoległe. Prosta ilustrująca funkcję agregatowego popytu jest jednakże przesunięta do góry w stosunku do funkcji konsumpcji (stąd strzałka do góry na rys. 9.7) o wielkość inwestycji autonomicznych /, = 10.

| Warto zwrócić uwagę na dwa możliwe źródła zmian agregatowego popytu przy stałej A',*. Po pierwsze, przy danym poziomic wydatków autonomicznych agregatowy popyt może się zmieniać pod wpływem zmian dochodu. Na rysunku 9.7 znajduje to wyraz w ruchach wzdłuż danej prostej AP_p. Po drugie, zmiany agregatowego popytu mogą być spowodowane zmianami wydatków autonomicznych. Na rysunku 9.7 znajdowałoby to wyraz w równoległym przesunięciu prostej APp w górę (przy wzroście wydatków autonomicznych) lub w dół (przy spadku tych wydatków).

f Możemy obecnie przedstawić, jak wyznacza się poziom dochodu narodowego w sytuacji równowagi. Posłużymy się przykładem liczbowym, któiy zamieszczony jest w tablicy 9.2.

, Jak już wiemy, warunkiem równowagi na ry nku towarów jest to. aby łączne zamierzone wydatki były równe faktycznie wytworzonemu dochodowi narodowemu.

Przy naszych założeniach dotyczących elementów składowych agregatowego popytu warunek ten można zapisać następująco:

Y = AP_p = C+/.    (9.20)

Jak łatwo zauważyć, w tablicy 9.2 warunek ten jest spełniony, gdy dochód r narodowy wynosi 100. Wtedy bowiem suma zamierzonych wydatków konsump-l eyjnych i inwestycyjnych również wynosi 100. Przy dochodzie narodowym równym 100 mamy zatem równowagę na rynku towarów. Producenci wytwarzają wówczas ^w sumie tyle towarów, ile nabywcy chcą kupić. Każdy różny od 100 poziom do-[ chodu narodowego oznacza stan nierównowagi. Gdyby, przy założeniu naszej funkcji agregatowego popytu, wytworzono dochód narodowy niższy od 100. np. i równy 80, to pojawiłaby się nadwyżka popytu nad podażą. Powodowałaby ona