24 (74)

* inmlir nieskończoności. powinien tera* ną uspokoić, jeśli nawtt Kosmos w tym, co nieskończenie wielkie, i w lyra, co nieskończenie małe. jat dla jego umysłu niedostępny, przyjmuje go w iwe ramiona sprawdzony porządek dziejów, który .jest niczym innym jak urzeczywistnieniem ducha" Samotność jest przezwyciężona. • pytanie o człowieka wymazane

Teraz jednak pojawia się zadziwiający fenomen dziejowy. W dawniejszych czasach trzeba było wielu stuleci krytycznej pracy, by zburzyć kosmiczne bezpieczeństwo i ponownie wynieść na piedesluł antropologiczne pytanie Teraz Heglowski obraz iwiata co prawda oddziałuje z przemożną silą przez całą epokę we wszystkich sferach ducha, ale niemal od razu budzi się bunt przeciwko niemu, a wraz z mm powraca żądanie perspektywy antropologicznej Heglowski dom jest podziwiany. wyjaśniany i naśladowany, lecz okazuje się niezdatny do zamieszkania Myśl go potwierdza, słowo chwali, ale rzeczywisty człowiek me przekracza jego progu. Rzeczywisty człowiek antyczny czul się swojsko w świec* Arystotelesa, rzeczywisty człowiek chrześcijański w święcie Tomasza, natomiast świat Hegla nigdy me stal saę światem rzeczywistym rzeczywistego współczesnego człowieka. Tylko na moment udało nę Heglowi zepchnąć w myśleniu ludzkości antropologiczne pytanie Kanta, natomiast w życiu człowieka ani na chwilę nie uciszył wielkiego antropologicznego niepokoju, który w czasach najnowszych doszedł po raz pierwszy do głosu w pytaniu Pascala

W tym miejscu chciałbym wskazać tylko jedną z przyczyn tego zjawiska Myślowy obraz świata zbudowany na fundamencie czasu nigdy mc im*/*zapewnie tego poczucia bezpieczeństwa, jakie dajróbra? świata zbudowany na fundamencie przestrzeni. By pojąć ten fakt; musimy możliwie precyzyjnie rozróżnić, czas ^osmotogKgny i czas JOtropotofiani Cm kosmologiczny możemy" poniekąd ogarnąć, to znaczy posługiwać się jego pojęciem tuk, jak gdyby w jakiś względny sposób istniał czas jako całość, jnkokolwick|pr/yszłość nie jesł nam w ogóh dana Natomiast me sposób ogarnąć czasu antropologicznego, to znaczy czasu ze względu na szczególną rzeczywistość konkretnego, dysponującego świadomą wolą człowieku, przyszłość bowiem nie może być czymś. co występuje, jako ze w pewnej mierze, zgodnie / moją iwudnmo* ią i wolą. /uleży od mojej decyzji. Czai antropologiczny jest