250 251

Ogłaszamy wśród grupy uczniów konkurs na najciekawszą rozmowę telefoniczną. Tekst rozmowy przygotowują uczniowie. Możemy zaproponować tematykę rozmów, np.: umawiamy się z kolegą na sanki; rozmawiamy z kolegą, który nie był dzisiaj w szkole; zapraszamy na imieniny itp. Tematykę rozmów mogą zaproponować sami uczniowie. Dodatkowym źródłem inspiracji w procesie konstruowania dialogu może być telefon-zabawka. Dialogi układają sami uczniowie. Po wysłuchaniu rozmowy, uczniowie oceniają wypowiedzi poszczególnych „par”, uwzględniając zarówno tematykę, jak i formę rozmowy.

Drugi z kolei przykład. Przygotowujemy ramę imitującą telewizor, ustawiamy ją na stoliku, za stolikiem stawiamy krzesło. Uczniowie parami lub grupowo przygotowują tekst rozmowy związany z lekcją, np.: „Ciekawa książka”, „Praca moich rodziców”, „Życzenia noworoczne” itp. Tekst przygotowanej rozmowy wygłaszają w „telewizji”, a inni uczniowie oceniają jej rezultat'.

Inspiracją twórczą, do „wychodzenia uczniów poza dostarczone informacje”, były odpowiednie sytuacje (konkurs na rozmowę telefoniczną i telewizyjną) oraz tematyka rozmowy. Efektem twórczym uczniów była — koncepcja rozmowy. Tak więc metoda dialogu, właściwie wykorzystana, może być istotnym elementem w procesie wspierania twórczej aktywności edukacyjnej dzieci.

Omówiłem, ilustrując konkretnymi przykładami, podstawowe odmiany metod heurystycznych, a więc metody dyskusji, problemowej i dialogu. Istotą metod heurystycznych jest, jak pamiętamy, stworzenie sytuacji zawierającej pewną „nieokreśloność”, będącą źródłem twórczej aktywności poznawczej dzieci.

¹ Wykorzystano przykłady z opracowania: J. Łatowa. J. B. Łata, M. Kaczowska Gry i zabawy dydaktyczne... Kraków 1987, ODN.    •

IX. FORMY ORGANIZACYJNE AKTYWNOŚCI

DZIECI

1. POJĘCIE ORGANIZACJI I FORMY ORGANIZACYJNEJ

Pojęcie organizacji wiąże się ściśle z pojęciem metody. Ze względu na powiązania semantyczne tych dwóch pojęć: pojęcie metody ma charakter pierwotny, a organizacji — wtórny. Najpierw bowiem stosujemy metodę, a później dobieramy odpowiedni układ organizacyjny, najbardziej trafny ze względu na zastosowaną metodę.

Metoda, jak już wspomnieliśmy, jest to sposób stosowany systematycznie. Wykorzystywanie w praktyce edukacyjnej określonych metod pociąga za sobą fakt istnienia odpowiednich stadiów wzajemnie uwarunkowanych i zewnętrznie dających się zaobserwować, prowadzących do określonych rezultatów. Metoda zatem wymaga zorganizowanego toku działania. Sprawie tej chciałbym obecnie, po rozważeniu ogólnego aspektu znaczeniowego organizacji, poświęcić nieco więcej uwagi.

Podstawowym warunkiem istnienia określonej organizacji jest urzeczywistnianie określonych założeń wymagających skoordynowanego i zharmonizowanego działania wszystkich jej elementów (w naszym przypadku — nauczyciela, uczniów i innych). Poza tym trwałość istnienia danej organizacji jest uzależniona od tego, czy zaspokaja ona aspiracje, potrzeby psychiczne i społeczne uczniów. Wykonywanie określonych zadań merytorycznych jest urzeczywistniane w toku pracy edukacyjnej, natomiast drugi cel organizacji, gwarantującej jej trwałość (zaspokajanie aspiracji, potrzeb psychicznych i społecznych uczniów), powinien być urzeczywistniany głównie w szkole, ale nie wyłącznie, w toku odpowiednio przemyślanej pracy wychowawczej. Właściwe skoordynowanie tych dwóch terenów działania może dopiero zapewnić sprawne i efektywne funkcjonowanie organizacji szkolnej. W dalszych rozważaniach skoncentruję uwagę na organizacji aktywności dziecka.

251