268 (28)

Ryc. 922. Regulacja włoku biosyntezy przez hamowanie przy użyciu sprzężenia zwrotnego. S,-S, - substuiy kolejnych reakcji. E,-E* - enzymy. A. B. C - produkty końcowe. np. hor-tnooy.

Przykład Jeśli produkt B wystąpi w nadmiarze, lo zmniejsza się wytwarzanie związku Sj. Według tego schematu pociągnie to jednak za sobą zmniejszenie stężenia produktu C. co nic jest korzystne. Zazwyczaj istnieją mechanizmy nie dopuszczające do takiego stanu Oprócz ccntr katalitycznych muszą takie enzymy posiadać inne allosteryczne centra aktywne, za pomocą których można sterować szybkością reakcji, to jest również, stężeniem produktu końcowego szlaku.

Często inhibitorem zwrotnym jest ostatnia mała cząsteczka przed utworzeniem związku wieloc/ąstec/kowcgo Najczęściej regulacja przez sprzężenie zwrotne dotyczy najwcześniejszego, fukcjonalme znaczącego pod względem energii elementu danego s/Jaku.

Wytwarzane przez narządy wydzielnicze hormony posiadają swoje regulatory na poziomie biochemicznym komórki, jednak przenosząc informację przez kr*tobieg. ulegają również regulacji w kolejnych, fizjologicznych pętlach sprzężenia. Przykładem może być układ kontrolny regulujący czynność tarczycy, nadnerczy i jajników oraz gonady męskiej. Wyróżniamy w mm dwie pętle sprzężenia zwrotnego. Pętla długa obejmuje działanie zwTotnc docelowego narządu, zarówno na podwzgórze, jak i niższe pośrednie pręlro wydzielnicze - przedni płat przysadki mózgowej (ryc. 9.23).

Krótka pętla .sprzężenia obejmuje wpływ hormonu tropowego (z przysadki mózgowej) na uwalnianie hormonów w podwzgórzu.

Pętle hormonalne regulacji ważnych dla organizmu procesów stanowią również elementy antagonisrycznego systemu regulacji. którym zarządza wegetatywny (autonomiczny) układ nerwowy (ryc. 9.24). Z punktu widzenia anatomii i fizjologii stanowi on najtrudniejszy obiekt badań Dzieli się na część wspólczulną i przy-wspótczulną. których zadania w regulacji działania narządów wewnętrznych są zawsze przeciwstawne i wspomagane przez system hormonalny. Układ ten reguluje procesy nie kontrolowane na ogół z poziomu świadomości, na przykład temperatu-

268