28

Widliczki

Psylołowe

W

i—.H

Klasa: Widliczki

•    rośliny różnozarodnikowe

•    przedrośla bardzo małe, nie wyrastają poza ścianę zarodnika

•    z pędów (pokrytych drobnymi listkami) wyrastają ktosy zarod-nionośne (strobile), zbudowane z liści zarodnionośnych:

-    w górnej części kłosa - liście zarodnionośne małe (mikrospo-rofile), na nich zaradnie małe (mikrosporangia) z licznymi mi-krosporami - w nich maleńkie przedrośla męskie z plemniami,

-    w dolnej części kłosa - liście zarodnionośne duże (makrosporo-file), na nich makrosporangia duże z nielicznymi makrosporami, w nich przedrośla żeńskie z rodnią i komórkami jajowymi

gametofit męski

plemnik

i An-

przedrośle

Typ: Psylołowe (Psilotoc--- obejmuje jedynie kilko tunków żyjących w ciept,-krajach

•    brak korzeni, występowy-, podziemnego, płożącego pędu z chwytnikami oroz p_s. dów nadziemnych, wznieś-, nych i widlasto rozgałęzić-;.;

•    zaradnie na pędach lub i. ściach, bocznie ułożone, zrc. śnięte po dwie lub trzy, garre-tofit - cudzożywny

•    tak jak skrzypowe i paprociowe oraz pranagozalgżk-. we pochodzą od wymarłyc-trymerofitów

Skrzypowe

Typ: Skrzypowe (Sphenophyta, Eąuisetophyta)

•    występują na wszystkich kontynentach (oprócz Australii tarktydy)

•    formy kopalne z okresu karbońskiego - drzewiaste kalamity o średnicy pnia 1 m i wysokości do 30 m oraz praskrzypy Formy współczesne:

•    sporofit osiągający wysokość do około 1 m (łodyga, korzenie przybyszowe, podziemne kłącza, liście)

•    łodyga przesycona krzemionką, podzielona na człony z bocznymi odgałęzieniami, małe, łuskowate liście otaczające węzły

•    liście zarodnionośne (sporofile) wyraźnie różne od liści pło-

nych i zebrane w kłos zarodnionośny (strobil)

• niektóre wytwarzają dwa rodzaje pędów:

— wiosną - powstają brunatne pędy zarodnionośne zakończone kłosami zarodnionośnymi zbudowanymi z liści zarodnionośnych, na których spodniej stronie znajdują się zarodnie z zarodnikami;

— latem - powstają zielone płonę pędy asymila-cyjne (wraz z ulistnionymi pędami bocznymi)

• zarodniki są jednakowe, lecz powstające z nich gametofity są rozdzielnopłciowe

odgałęzie nie boczne

pęd letni

liście zrośnięte w pochewkę

r"’ U'

korzenie przybysze^

Skrzyp polny - budowo sp^flf3 '*

Paprocie

Typ: Paprocie (Poiypodiophyta, Pteridophyta)

•    liczy około 10 tysięcy gatunków występujących na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy

•    łodyga w postaci kłącza lub wzniesiona

•    liście pierzaste

•    w gorącym klimacie formy drzewiaste kilkumetrowej wysokości

•    liczne zarodnie zebrane w kupki po spodniej stronie liści

•    jednakozarodnikowe (narecznica samcza, orlica, paprotka zwyczajna) - gametofity (przedrośla) najczęściej samożywne o prostej budowie i sercowatym lub łopatkowatym kształcie

•    różnozarodnikowe (salwinia pływająca) - gametofity cudzo-żywne, mocno zredukowane

•    przedstawiciele: narecznica samcza, nasięźrzał pospolity, ję-zycznik zwyczajny

młody liść korzenie

zarodniki

Cykl życiowy narecznicy samczej

zarodnia

kupka za rod n i

zarodniki

gamełofit

Cechy aromorfotyczne paprotników

•    wykształcenie typowych organów (korzeni przybyszowych, łodygi, liści) i tkanek (okrywającej, miękiszowej, przewodzącej, wzmacniającej)

•    dominacja sporofitu z jednoczesną wyraźną redukcją gametofitu (w postaci niewielkiego przedrośla), najczęściej samożywnego

Podstawowe założenia teorii telomowej

„Oś" stanowiąca ciało rośliny jako jednostka morfologiczna spełnia wszystkie funkcje życiowe. Z osi tej w procesie ewolucyjnym formują się inne organy roślinne. Etapy:

•    przewyższanie - jeden z dwóch początkowo równych telomów rośnie szybciej, przejmując rolę wiodącego (powstanie pędu głównego i pędów bocznych) • spłaszczanie - układanie się kilku telomów w jednej płaszczyźnie i wokół wspólnej osi

•    zrastanie spłaszczonych telomów krawędziami (rozmieszczonych przestrzennie - powstanie pędu, rozmieszczonych płasko - powstanie liścia).

przewyższanie

dojrzały

sporofit

rodnia z komórką¹ jajową

spłaszczanie

plemnik

młody

sporofit

zrastanie

Schemat przekształceń pędu według teorii telomowej