28 (577)

Ewa Trawicka

Niejasne jest tu przeznaczenie poprzecznych otworków, wykonanych dość niestarannie (trzy są przewiercone zbyt blisko zewnętrznej krawędzi, przez co powstała przerwa). Być może miały być ozdobą samą w sobie, choć niewykluczone, że służyły do osadzenia oczek lub nawinięcia cienkiego drucika.

Spójną stylistycznie grupę tworzy pięć pierścionków (ryc. 15-16, kat. 1955-1959, 1971) wykonanych z płaskiej taśmy brązowej (ryc. 15-16, kat. 1955-1957, 1971) i srebrnej (kat. 1959), poszerzonej pośrodku, zdobionej rytym i wybijanym ornamentem geometrycznym. Trzy (ryc. 16, kat. 1956-1957, 1971) odkryte zostały w grobach datowanych wstępnie na XII-XIII wiek. Jeden (ryc. 16, kat. 1959) pochodzi z podobnie datowanej warstwy inhumacyjnej. Ostatni (ryc. 15, kat. 1955) znaleziony został w wypełnisku wkopu fundamentowego. W dwóch wypadkach (ryc. 15-16, kat. 1955-1956) płasko ścięte końce nie stykały się. W dwóch kolejnych (ryc. 16, kat. 1957, 1959) połączone były na zakładkę. Ostatni pierścionek w tej grupie jest niekompletny - zachowany w pięciu fragmentach niedających możliwości jego pełnej rekonstrukcji.

Na pierwszym pierścionku (ryc. 15, kat. 1955) motywy dekoracyjne wykonane są ciągłą, pojedynczą linią rytą, budującą w części środkowej prostokąt wypełniony łuczkami przeciwstawnymi, ustawionymi po trzy przy górnej i dolnej krawędzi. Boczne partie udekorowane są do 3/4 długości poprzecznymi żłobkami. Kolejny pierścionek (ryc. 16, kat. 1956) zdobiony jest poziomą linią zygzakowatą zbudowaną z dwóch równoległych ciągów krótkich, ukośnych nacięć, skierowanych w przeciwne strony. Motyw centralny ograniczają od góry i dołu dwie linie poziome, wykonane tą samą techniką. Analogiczną dekorację posiada również pierścionek zachowany w kilku fragmentach (ryc. 16, kat. 1971), z tą różnicą, że podwójna linia budująca ornament jest tutaj przerywana.

Najmniej dekoracyjny jest pierścionek srebrny (ryc. 16, kat 1959), zdobiony jedynie szeroko rozstawionymi, ciągłymi liniami pionowymi.

Ostatni pierścionek w tej grupie (ryc. 16, kat. 1957) wyróżnia się największą starannością wykonania. Dekoracja zbudowana jest tu z ciągłych linii rytych, budujących pośrodku romb, ozdobiony dodatkowo pięcioma rozmieszczonymi krzyżowo, wybitymi punktami. Pozostała część taśmy pokryta jest krzyżującymi się liniami, tworzącymi trójkąty wypełnione gęsto rozmieszczonymi nacięciami pionowymi. Pierścionki tego typu pojawiły się w Gdańsku już w początkach XI wieku [Hołowińska 1959, tab. V: 8], jednak nasilenie ich występowania przypada na drugą połowę X1I-XIII wiek [ibidem, tabl.

XII: 13, 15-16, tabl. XV: 11, tabl. XVII: 13; Kara-siewicz 2001, s. 373, tabl. V: 5-11].

Grupę pierścionków taśmowatych zamyka srebrny egzemplarz (ryc. 16, kat. 1960) o równoległych górnej i dolnej krawędzi, z końcami połączonymi na zakładkę, odkryty w warstwie inhumacyjnej datowanej wstępnie na XII-XIH wiek. Powierzchnia taśmy zdobiona jest rytym motywem dekoracyjnym, zbudowanym z dziewięciu małych prostokątów o lekko wklęsłych dłuższych krawędziach, wypełnionych prostymi liniami, każdorazowo w innej ilości i konfiguracji (krzyżujące się, pionowe i poziome). Taśma pierścionka została wygięta w ten sposób, że pomiędzy prostokątami powstały małe załamania, przez co pierścionek w przekroju podłużnym jest ośmiokątny.

W materiale gdańskim brak jest egzemplarza o podobnej dekoracji. Znane są natomiast pierścionki o taśmie wielokątnej, zbudowane z segmentów pokrytych dekoracją, datowane na XIII wiek -pierwszą ćwierć XTV wieku [Karasiewicz 2001, s. 319, tabl. VI: 6, 8].

Najbliższą analogię stanowi podobnie zdobiony, siedmiokątny srebrny pierścionek, znaleziony na placu Katedralnym w Poznaniu [Hensel, Niesiołowska, Żak 1959, s. 20, tabl. II: 13], w warstwie datowanej na XII wiek - pierwszą połowę XIII wieku.

Nr kat. 1950

Miejsce znalezienia: pochówek 96, szkielet 13 Opis ogólny: 1 brązowy pierścionek taśmowaty, część środkowa ponacinana imituje skręt dwóch drutów, końce zwężone nachodzą na siebie

Wymiary: średnica pierścionka 23 mm, średnica przedniej części taśmy 4 mm Surowiec: brąz Chronologia: XI—XII wiek

Nr kat. 1951

Miejsce znalezienia: pochówek 466, szkielet 49

Opis ogólny: 1 pierścionek z brązowej taśmy ptasko-wypuW

poszerzonej pośrodku, końce zwężone nachodzą na siebie

Wymiary: średnica pierścionka 22 mm, szerokość taśmy P^0-

środku 5 mm

Surowiec: brąz

Chronologia: XII-XIII wiek

Nr kat. 1952

Miejsce znalezienia: warstwa 141 rozbiórkowa II fe^y*^ Opis ogólny: 1 pierścionek z brązowej taśmy poszerzonej pośrodku, końce zwężone nachodzą na V powierzchni ubytki pokorozyjne

88