29 (451)

w badaniach zaś prowadzonych wśród młodzieży ze szkół podstawowych • średnich w Słubicach w rejonie przygranicznym, w latach 1992-1994, Idzikowski (1998) ujawnił w początkowej fazie weryfikacji trzy typy orientacji na pracę charakterystyczne dla tamtejszej młodzieży. Były to

mianowicie:

-    orientacja idealistyczno-autokreacyjna charakteryzująca młodzież, która w pracy zawodowej upatruje sens życia, daje im ona poczucie szczęścia i możliwości samorealizacji,

-orientacja materialistyczno-instrumentalna, w której praca postrzegana jest jako źródło dobrobytu i uznanego obiektywnie sukcesu,

-    orientacja hedonistyczna związana z postrzeganiem pracy jako jednego z wielu źródeł aktywności, co oznacza, że nie może być ona zbyt absorbująca i musi odpowiadać upodobaniom (Idzikowski, 1998, s. 115-119).

Ponowny pomiar dokonany na tej samej grupie respondentów po upływie dwóch lat pozwolił już tylko na wyodrębnienie dwóch typów orientacji na pracę, tj.:

-orientacji hedonistyczno-instrumentalnej, w której praca ma dawać przyjemność, pieniądze i uznanie w oczach innych, będące miarą sukcesu oraz

-ponownie - orientacji ideałistyczno-autokreacyjnej (tamże, s. 119-123).

przekonaniu, że ludzie tylko czekają na odblokowanie instytucjonalnych barier ustanowionych przez socjalizm i że po ich likwidacji pokażą swe prawdziwe oblicze. W latach 90. nnał miejsce gwałtowny rozwój prywatnej przedsiębiorczości, a kapitał edukacyjny przynosi coraz to większe dochody, czego świadectwem jest wyraźny wzrost wpływu wykształcenia na wielkość zarobków. Jednak mechanizmy rynkowe nie przełożyły się na skłonno-o ponoszenia ryzyka w zamian za obietnicę sukcesu - nie po raz pierwszy świadomość eczna wykazuje indyferencję wobec praw rynkowych. Prowadzi to do nieco demago-PCZnOgO Wniosku. Że ludzie nip wiedza że newinni nnlerrni* na snKio Hardzioi nił lriedvR

_Sp₀,_c°^J szans (Domański, 2001, s. 93). Nieco wcześniej wnioski o zbliżonym wydźwięku dwó°w^{Znym S}^^0rmu*^0Wa* Zaborowski (1995), którego badania realizowane były również w

^e,ement świadomości

u*ną, ujawnione nastroje społeczne należy uznać za uporczywie trwały i naszego społeczeństwa.

29