278 (31)

!»•. KO.Nfti HLKLYJNK

powego trzeba korzystać z sieci prądu zmiennego lub też stosować generator maszynowy o odpowiedniej częstotliwości i mocy z filtrem tłumiącym harmoniczne, jeżeli przekraczają dopuszczalne wartości.

XVII.14. Badanie, r-a przepięcia

W transformatorach wyjściowych i modulacyjnych dużej mocy, pracujących w klasie B, zwłaszcza w transformatorach stopni pracujących z prądami siatkowymi — wskazane jest badanie elektrycznej wytrzymałości izolacji międzyzwojowej i międzywarstwowej uzwojenia pierwotnego. W tym celu jeden z końców uzwojenia pierwotnego przyłącza się do napięciowego zacisku generatora impulsów wysokiego napięcia, drugi zaś zacisk generatora łączy się ze środkiem uzwojenia pierwotnego, po czym bada się, czy podczas impulsowania nie ma iskrzenia w górnej warstwie uzwojenia. Analogicznie bada się drugą połowę uzwojenia pierwotnego. Amplituda napięcia probierczego powinna być 2 -=- 2,5 raza większa od anodowego napięcia stopnia, w którym pracuje transformator; stosuje się przy tym impulsy przepisowego kształtu, przyjęte do badania transformatorów energetycznych wysokiego napięcia wielkiej mocy.

XVII.15. Badanie ekranowania

W celu zbadania ekranowania, a więc w celu dokonania pomiaru osłonnego działania ekranu, transformator umieszcza się w słabym, jednorodnym, zmiennym polu magnetycznym o odpowiedniej częstotliwości, np. w środku kolistego zwoju o średnicy około pół metra, zasilanego odpowiednim prądem. Natężenie pola magnetycznego w środku cewki ma wartość

0,2 ni

(XVII.7)

gdzie: H — natężenie pola magnetycznego w środku zwoju w erstedach;

/ — prąd w zwoju w amperach; r — promień zwoju w centymetrach.

Napięcie indukowane w uzwojeniu wtórnym transformatora mierzy się dostatecznie czułym woltomierzem lampowym o dużej oporności wejściowej. Działanie osłonne ekranu wyznacza się jako stosunek napięcia indukowanego bez zastosowania ekranu do napięcia indukowanego po zastosowaniu ekranu.

XVII.16. Zdejmowanie charakterystyki fazowej

Charakterystykę fazową transformatora tak jak charakterystykę częstotliwościową należy zdejmować w warunkach ściśle odpowiadających rzeczywistym warunkom pracy transformatora ,to znaczy oporność generatora, obciążenie, symetria, sposób włączania końców uzwojeń powinny być takie same jak przy pracy transformatora w urządzeniu. Kąt przesunięcia fazy napięcia wyjściowego względem siły elektromotorycznej generatora można wyznaczyć za pomocą urządzenia przedstawionego na rys. XVII.10. Na rysunku tym oznaczają: G — generator o malej oporności wewnętrznej, H — oporność źródła siły elektromotorycznej, OK — oscylograf elektronowy o jednakowych wzmacniaczach odchylania poziomego i pionowego, mających jak najmniejsze i jak najbardziej jednakowe zniekształcenia fazowe w mierzonym zakresie częstotliwości. Również zniekształcenia częstotliwościowe wzmacniaczy nie powinny być zbyt duże. Do jednego ze wzmacniaczy doprowadza się napięcie z generatora poprzez przesuwnik fazowy 'l\ wyskalowany dla odpowiednich częstotliwości i pozwalający zmieniać w sposób ciągły fazę napięcia wyjściowego. Do drugiego wzmacniacza doprowadza się napięcie wyjściowe transformatora i reguluje się fazę napięcia przesuwnikiem fazowym aż do otrzymania na ekranie oscylografu prostej pochyłej.

I u z w. Uuzw.

Rys. XVII.10. Schemat urządzenia do zdejmowania charakterystyki fazowej transformatora

Wtedy kąt fazowy transformatora jest równy kątowi fazowemu odczytanemu na przesuwniku. Zdejmowanie charakterystyki fazowej należy rozpoczynać od środkowej częstotliwości roboczej, dla której kąt fazowy jest bliski zera, ponieważ w przeciwnym przypadku łatwo jest pomylić się o 180° lub o wielokrotność tej liczby stopni. Gdy napięcia doprowadzone do transformatora i pobierane z niego są dostatecznie duże, można obyć się bez wzmacniaczy i napięcia te doprowadzać bezpośrednio do płytek odchylania poziomego i pionowego lampy oscylograficznej.

XVII.17. Sprawdzanie zniekształceń sygnałów impulsowych lub prostokątnych

Jeżeli transformator jest przeznaczony do pracy impulsowej, można za pomocą generatora sygnałów impulsowych i oscylografu elektronowego sprawdzić przydatność transformatora do tych celów i bezpośrednio zaobserwować zniekształcenia impulsów. W tym celu do wejścia transformatora doprowadza się impulsy z generatora o odpowiedniej oporności wewnętrznej; po włączeniu na płytki poziomego odchylania napięcia o częstotliwości odpowiadającej w oscylografie liniowej podstawie czasu doprowadza się do płytek pionowego odchylania napięcie z wyjścia transformatora. W taki sam sposób można również sprawdzić zniekształcenia drgań prostokątnych. Przy prawidłowo dobranej częstotliwości drgań prostokątnych można bezpośrednio ocenić z kształtu impulsów wszystkie właściwości wzmacniacza.

VXII.18. Badania na wpływy klimatyczne

Transformatory przeznaczone do urządzeń pracujących w ciężkich warunkach klimatycznych powinny być badane na odporność klimatyczną. Badaniom takim poddaje się tylko mały procent danej partii transformatorów dla sprawdzenia skuteczności zastosowanych środków zabezpieczających. Sprawdza się zarówno transformatory chronione hermetycznie, jak i niehermetyczne. W tym celu transformator umieszcza się w specjalnym termostacie o regulowanej temperaturze i wilgotności. Po okre-