20

czaj prywatni kontrahenci. Jak twierdzi Rex, uprawnienia w zakresie budownictwa publicznego i udzielania kretydów hipotecznych stanowią dwa główne źródła konfliktu klasowego wokół mieszkalnictwa, Większość ludzi chce być właścicielami swoich domów i stara się w miarę możliwości uzyskać na nie krelyt hipoteczny. Jednak osoby zajmujące bezpieczne i dobrze płatne stanowiska, zwłaszcza o charakterze „białych kołnierzyków”, są zazwyczaj bardziej skłonne do inwestowania znacznej części swoich dochodów' w hipotekę, a zarazem mają większe możliwości uzyskania kredytu. Publiczne budownictwo mieszkaniowe jest również źródłem konfliktów, ponieważ zyski rzadko są zgodne z oczekiwaniami. Grupy, które zajmują się wynajmem mieszkań publicznych, będą niewątpliwie dążyć do utrzymania lub rozszerzenia systemu rozdziału, zapewniającego im pobieranie czynszów.

Lokatorzy budynków' publicznych należą z pewnością do najniższej spośród grup uprzywilejowanych w konflikcie klas miejskich. W opozycji do nich znajdują się grupy pozbawione dostępu zarówno do kredytów hipotecznych, jak i do mieszkań kwaterunkowych, które muszą wynajmować mieszkania w sektorze prywatnym, często narażając się na manipulacje ze strony pozbawionych skrupułów właścicieli, ponieważ nie mają możliwości jakiejkolwiek kontroli czynszów lub ochrony, jaka przysługuje lokatorom budynków publicznych. Grupy te zwykle zasiedlają „strefy przejściowe”, czyli obszar) biedy lub slumsy, znajdujące się przeważnie na obrzeżach śródmiejskich dzielnic handlowo-rozrywkowych. Strefy przejściowe charakteryzują się dużą liczbą mieszkańców, żyjących w niewielkich, przeludnionych mieszkaniach lub kamienicach czynszowych i zazwyczaj stają się z konieczności celem dla nowo przybyłych imigrantów. Dla imigrantów którzy są przedmiotem dyskryminacji rasowej, obszary mogą okazać się mniej przejściowe niż dla innych grup. Jc^s!

to dostrzegalne zwłaszcza w miastach amerykańskich, w których powstają mniej lub bardziej trwałe getta, lecz podobne zjawisko w mniejszym zakresie występuje także w kilku innych krajach, gdzie mniejszości rasowe wyraźnie odróżniają się od większości mieszkańców. W Stanach Zjednoczonych czarne getta powstały w wyniku migracji z Południa na Północ zapoczątkowanej przed pierwszą wojną światową*. Istnieją zasadnicze różnice pomiędzy wzorcami ruchliwości czarnych i białych na obszarach miejskich. Biali przemieszczają się zwykle na długich dystansach: z jednej wspólnoty sąsiedzkiej do drugiej całkowicie od niej oddzielonej w tym samym mieście lub pomiędzy miastami, leżącymi w dużej od siebie odległości. Czarni poruszają się zwykle na obszarze o dużo mniejszym zasięgu. Jak widać z „wędrówki białych na przedmieścia w latach pięćdziesiątych i sześćdziesiątych”, różnica ta wiąże się z ciągłym upadkiem obszarów śródmiejskich. Od kiedy getta zaczęły w pewnym sensie stawać się obszarem trwałym o cechach kulturowych odmiennych od cech innych dzielnic, segregacja etniczna i przestrzenna stały się trudne do rozdzielenia**. Utrwalanie się miejskiego getta nie wyklucza licznych przeprowadzek w jego granicach, stwarza jednak ogromne problemy dla tych. którzy chcą stamtąd uciec. Obszary te stają się niekiedy ogniskami nowych ruchów miejskiego protestu, którym może się udać odtworzenie relacji wspólnotowych, jedynie słabo rozwiniętych w zamożniejszych dzielnicach miasta.

Wydaje się, że tok rozumowania oparty na argumentacji Rcxa jest zasadniczo słuszny. Umiejscowienie podziału na dzielnice miejskie w kontekście aktywnych konfliktów rywa-

' Por. A. Meier, E.M. Rudwick, From Plantation to Gltetto, New York 1966. "Pauz klasyczne dzieło Geralda Suttlesa, Tlte Sociol Ortler of the Sltim. Chicago 1968.

121