2

14

Wstęp

Wyeksponowanie pewnych elementów związanych z gospodarką nie powinno być przeszkodą; wręcz przeciwnie, sądzę, że zbliżenie ekonomii i prawoznawstwa jest koniecznością czasów. Uczniowie szkół średnich, w których wykładane są podstawy prawa (np. szkół ekonomicznych), a także osoby, które rozpoczynają działalność gospodarczą również mogą korzystać z tego opracowania, traktując je jako kompendium podstawowej wiedzy o prawie.

Oczywiście, z podręcznika mogą także korzystać studenci prawa i administracji, którzy mają w programie studiów na pierwszym roku „Wstęp do prawoznawstwa”.

Za pomysł napisania tej pracy dziękuję Mateuszowi, studentowi ekonomii.

Jolanta Jabłońska-Bonca

Stan prawny na 31 lipca 2000 roku

Rozdział I

PRAWO WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE

1. WPROWADZENIE

1.1. Skuteczne osiąganie celów w życiu zawodowym i prywatnym każ-ilego z nas zależy, między innymi, od umiejętności posługiwania się prawem.

Prawo to system norm postępowania pochodzących od państwa, zabezpieczonych możliwością legalnego użycia przez państwo przymusu, którego celem jest porządkowanie podstaw życia społecznego, politycznego i gospodarczego. W demokratycznym systemie politycznym prawo wyznacza struktury i kompetencje organów władzy publicznej, a lakże procedury podejmowania decyzji. Określa ono również ramy il/iałania różnorodnych podmiotów społecznych, którym zapewnia możliwość uczestnictwa w procesach decyzyjnych w państwie, gwarantuje podstawy bezpieczeństwa i pewności stosunków współpracy i konkurenci społecznej.jPrawo wyznacza wzorce zachowań, które powinny być u-spektowane przez społeczeństwo, i określa zasady odpowiedzialności /a ich naruszenie.] Organizuje organy i procedury realizacji przymusu państwa — w razie konieczności nawet z użyciem przymusu fizycznego.

Prawo ochrania elementy różnych procesów społecznych, politycznych i gospodarczych; reguluje tempo, kierunki i charakter zmian w tych sfe-i.u h życia, przystosowuje też do nich swoje normy, przekształcając struk-Iury i zasady działania aparatu władzy publicznej i innych elementów sys-lenm społecznego, gospodarczego i politycznego. Może też inicjować •iniany w otoczeniu. Stwarza możliwość rozstrzygania konfliktów, gwa-

/I