2

9uai9*ji0, struktury, syitiniy

Wirtualny

- znaczy: mogący zaistnieć, teoretycznie możliwy.*

Do polszczyzny słowo to przyszło z języka francuskiego (virtuel), a źródłosłów ma łaciński yjrtus męstwo, energia, moc, potencjał, możność.

Jeszcze kilkanaście łat temu wyraz ten był uznawany u przestarzały i używany przede wszystkim w kręgach litej raturoznawców czy krytyków literackich. To oni mówił na przykład o „odbiorcy wirtualnym dzieła literackiego* mając na myśli kogoś, kto realnie nie istnieje, a kogi sobie wymyślamy jako idealnego czytelnika, do któregi dzieło jest adresowane. W tym samym znaczeniu moi na było mówić o wirtualnym widzu teatralnym czy filmo wym, wirtualnym prenumeratorze gazety etc., jak rów niei na przykład o wirtualnym - czyli idealnym, takim jakiego byśmy sobie życzyli - kandydacie na dane sta nowisko pracy.

Nieoczekiwany powrót przymiotnika „wirtualny" do po tocznego języka wiąże się z rosnącą popularnością In ternetu, w którym zaistniało wiele bytów, których natu ra nie była do końca realistyczna, ale właśnie „teoie tycznie możliwa do zaistnienia”. Z rozpędu pizymiotni Idem „wirtualny" zaczęto określać większość zjawisk łączących się z Internetem (np. „wirtualne” bazy danych -choć w istocie dane w nich zawaite istnieją naprawdę) Niewątpliwie na tej samej fali firmy, które zaczęły wiązać się w większe struktury dzięki dobrodziejstwu Inter netu (albo w ogóle tylko dzięki Internetowi funkcjono wać) zaczęto nazywać wirtualnymi.

(roy)

* „Słownik wyrazów obcych. Wydanie nowe", wydawnicto Naukowi PWN, Warszawa 1995, s. 1170

organizacji przedstawimy w dalszej części artykułu.

Clii. Zbudowanie organizacji wirtualne} qja celów szkolenio Fizycznie jest To komputer lub sieć komputerów. Zadaniem takiej organizacji zaprojektowanej dla studentów i menedżerów jest szkolenie i doskonalenie w zakresie przedsiębiorczości i zarządzaniaTfTego typu zastosowaniem wirmalno-ści nie zajmujemy się w tym artykule.

PROPOZYCJE DEFINICJI

/^Organizacja wirtualna jest zupełnie nowym typem organizacji, który mógł powstać dzięki rozwojowi globalnych sieci informacyjnych a zwłaszcza Internetowi. Jest to też odpowiedź na wymagania wolnego rynku, na konieczność dostosowania się do konkurencyjności tego rynku. Pojęcie wirtualnej organizacji nie doczekało się jeszcze jednej i ogólnie akceptowanej, definicji. Na pewno związana jest ona z nowymi możliwościami jakie daje współczesna technologia informacyjna.

Pierwszymi, którzy użyli pojęcia „organizacja wirtualna” byli W. Davidow i NI. Malone¹. Jednak ich propozycja nazwy nie przez wszystkich została przyjęta. I tak P. Drucker² zaproponował określenie „organizacja sieciowa”, natomiast NI. Hammer i J. Champy³ -„organizacja po reengineeringu”. Były też zaskakujące propozycje, jak np. określenie T. Petersa⁴ „instytucja zwariowana*. I na koniec jeszcze jedna propozycja, niżej podpisanemu odpowiadająca najbardziej: termin „organizacja inteligentna” zaproponowany przez J. B. Quinna^s - chyba najlepiej oddaje on istotę funkcjonowania organizacji, która sama się organizuje i dąży do realizacji założonych celów.

W literaturze fachowej możemy spotkać wiele szczegółowych definicji organizacji wirtualnej. Oto dwa przykłady ' \^Czasowa sieć niezależnych przedsiębiorstw - dostawców, klientów, nawet wcześniejszych konkurentów - połączonych technologią informacyjną w celu

dzielenia umiejętności i kosztów dostępu do nowych ryntórf.

Sztuczny twór, który ze względu na maksymalną użyteczność dla klienta i opierając się na indywidualnych kompetencjach bazowych realizuje integrację niezależnych przedsiębiorstw w procesach (łańcuchowychI kreowania produktów, nie wymagając dodatkowego nakładu na koordynację, oraz nie uszczuplając przez swoją wirtu-alność znaczenia klienta.⁷

Można dyskutować z przyto czonymi definicjami Na przykład - czy wymieniony w pierwszej definicji cel działania organizacji wirtualnej nie zawęża pojęcia? Również określenie „sieć czasowo niezależnych organiza ęji” jest mo cno dyskusy jna. Jeżeli organizacje wspólnie działają, to na pewno ich niezależność jest w pewnym stopniu ograni czoną.

Również w drugiej definicji określenie organizacji wirtuai-nejjako „sztucznego tworu” nie jest jednoznaczne, a stwierdzenie, ze nie wymagają one dodatkowych nakładów na koordynację, nie zawsze jest prawdziwe

Biorąc pod uwagę wymienione wyżej propozycje i wątpliwości proponuję przyjąć następującą definicję:

Organizacja wirtualna jest to taka organizacja, która jest tworzona na zasadzie dobrowolności, a jej uczestnicy wchodzą ze sobą w różnego typu związki dla realizacji wspólnego celu. Czas trwania związku ustalany jest przez każdego z uczestników tworzących organizacje. Decyzje o jej likwidacji może podjąć ten z uczestników, który pierwszy uzna, że istnienie tego związku jest dla niego niekorzystne i pierwszy z niej występuje. Organizacja wirtualna działa w tak zwanej cyberprzestrzeni, a jej funkcjonowanie wymaga istnienia sieci komputerowej; najczęściej rolę tę spełnia Internet.

ATRYBUTY ORGANIZACJI WIRTUALNEJ

Na organizację wirtualną nie powinno się patrzeć tylko z punktu widzenia klasycznej teorii organizacji. Można mieć bowiem wątpliwości, czy organizacja wirtualna spełnia wszystkie atrybuty, które pozwalają na jej wydzielenie jako organizacji.

W teorii uważa się, że organizacje można wtedy wydzielić, jeżeli występuje: odrębność celów, złożoność struktury i przechowywanie wiedzy Organizacja wirtualną spełnia podstawowe kryterium jakim jest odrębność celów, natomiast czy posiada dwa pozostałe atrybuty, a więc: strukturę, i przepiłowywanie wie dzy - jest dyskusyjne. Organiza cja wirtualna stale zmienia się, wchodzi w alianse z innymi organizacjami. Jest to więc organizacja niezmiernie elastyczna, która

Zarządzanie. XXI Wieku. 16-31 października 2.000

Internet: www.INrOR.pl