2 (1371)

8 Przedmowa

żenią obejmuje cały ciąg dziejów Słowiańszczyzny, z bardzo szeroką towarzyszącą temu problematyką.

Na zawartość tomu składają się studia: o najdawniejszych okresach powstawania, istnienia i rozpadu słowiańskiej wspólnoty, poprzez kolejne okresy historii - głównie poszczególnych narodów słowiańskich, aż do czasów najnowszych, kiedy raz po raz pojawia się pytanie o to, czy ciągle istnieje jakaś wspólnota Słowian.

Zebrane tu opracowania wielu autorów nie przynoszą ostatecznych odpowiedzi na wszystkie zadawane pytania i dostrzegane problemy. Niemniej znajdujemy w nich bardzo cenne rozważania dotyczące wielu najistotniejszych kwestii z dziejów Słowian, a przede wszystkim - bardzo ważkie rezultaty najnowszych badań naukowych.

Kwiryna Handke

Michał Parczewski

Instytut Archeologii UJ

Początki dziejów słowiańskich

Pierwsze pewne wiadomości o Słowianach, nie hipotetycznych lecz występujących pod swoją własną nazwą, pojawiły się dopiero w VI w. n.e. Pytanie o wcześniejsze losy tej wielkiej społeczności ludzkiej -w tym o miejsce, czas i przebieg procesów etnogenetycznych, które ją uformowały - pozostaje jedną z najostrzej dyskutowanych kwestii współczesnej polskiej historiografii. Pozostawmy na razie ten problem, skupiając się wpierw na przesłankach umożliwiających rekonstrukcję dziejów Słowiańszczyzny w VI-VII w. n.e.

Podstawę wiedzy o początkach historii Słowian tworzy bezcenny -chociaż pełen luk i niejasności - zbiór źródeł pisanych oraz liczniejsze, ale bardziej kontrowersyjne argumenty językowe. Już od dawna historycy i lingwiści na różne sposoby próbują objaśniać te dane. Największy postęp dokonuje się jednak zapewne gdzie indziej: od półwiecza znajomość kultury wczesnosłowiańskiej rośnie głównie dzięki odkryciom archeologicznym. W niniejszym szkicu pragnę przedstawić próbę konfrontacji najświeższych źródłoznawczych ustaleń archeologii z treścią przekazów historycznych. Wykorzystuję tu wyniki badań nad źródłami wykopaliskowymi, szerzej prezentowane w pracach o charakterze bardziej analitycznym¹.