ZT136 (2)

270 CZĘŚĆ 3. WSPÓŁCZESNE PROBLEMY ZARZĄDZANIA TURYSTYKĄ

termin „państwo” obejmuje cały aparat sprawowania władzy publicznej, na który składają się politycy wyłonieni w wyborach, podmioty sektora publicznego, mianowani urzędnicy oraz mnóstwo przepisów, kodeksów, norm i wytycznych regulujących poczynania administracji państwowej oraz podmiotów prywatnych. Do podstawowych instytucji państwowych należą ciała ustawodawcze wyłaniane w wyborach powszechnych, ministerstwa i organy administracji niższego szczebla oraz inne agendy rządowe, wymiar sprawiedliwości, instytucje odpowiedzialne za egzekwowanie prawa, przedsiębiorstwa państwowe, urzędy regulacyjne i szeroka gama organizacji quasi-państwowych, np. związki zawodowe (Hall, Jenkins, 1995) (rysunek 15.1).

Poszczególne funkcje państwa są powiązane z turystyką w rozmaitym stopniu. Ich rola w odniesieniu do konkretnych programów, decyzji i przedsięwzięć w sferze turystyki zależy od celów instytucji, grup interesu i wpływowych jednostek zaangażowanych w procesy tworzenia i realizacji polityki oraz od systemu prawnego państwa (Hall, 1994). Ogólnie państwo spełnia następujące funkcje (Davis i inni, 1993): inwestora i wytwórcy, obrońcy i strażnika, nadzorcy, arbitra i dystrybutora oraz organizatora.

Funkcje te przekładają się na zaangażowanie państwa w rozwijanie turystyki, marketing turystyczny, promocję turystyki, planowanie rozwoju turystyki, kształtowanie polityki turystycznej i nadzorowanie branży turystycznej. W studiach nad turystyką można wyróżnić dwa ważne zagadnienia w sposób pośredni dotyczące kwestii regulacyjnych funkcji państwa. Chodzi o rolę organizacji sektora publicznego zajmujących się turystyką oraz dążenie do zrównoważonego rozwoju na różnych szczeblach (makro, mezo i mikro) tworzenia polityki i planowania (Hall, Jenkins, 1995). Jednak państwo często działa w sposób nieskoordynowany, wprawiając obserwatorów w konsternację swymi decyzjami i posunięciami. Na przykład zdarza się, że w czasie gdy jedna instytucja rządowa aktywnie wspiera ochronę środowiska w jakimś rejonie, druga stara się rozwijać tam masową turystykę w celu przyciągnięcia inwestycji i stworzenia dodatkowych miejsc pracy. Co więcej, możliwości skutecznego ingerowania państwa w życie gospodarcze i społeczne są ograniczone - zwłaszcza ze względu na efekty globalizacji odczuwane przez poszczególne miasta i regiony, a składające się na zjawisko określane jako „lokalne państwo” lub „państwo w państwie”. Koncepcje wdrażane w różnych dziedzinach polityki często do siebie nie przystają, a instytucje różnych szczebli, zwłaszcza w systemach federalnych, mogą mieć rozbieżne cele i zamiary, nie wspominając o rezultatach (Jenkins, Hall, 1997). Pojawia się zatem zasadnicze pytanie: jakie są faktyczne możliwości koordynacji działalności tak rozproszonej po różnych sektorach gospodarki, jak turystyka, opierającej się na skomplikowanych powiązaniach polityczno-ekonomicznych w skali krajowej i międzynarodowej (rysunek 15.2).

Poszczególne funkcje państwa są powiązane z turystyką w rozmaitym stopniu. Rząd pomaga kształtować ogólne warunki ekonomiczne funkcjonowania branży turystycznej, wywierając wpływ na kursy walut i stopy procentowe oraz budując

RYSUNEK 15.1

Instytucje państwowe w kontekście turystyki

Organy

wykonawcze

Niższe    i ustawodawcze

•    Organy wykonawcze i ustawodawcze: system rządów, głowa państwa, rząd i opozycja, minister odpowiedzialny za turystykę

•    Służba cywilna: ministerstwa i agendy rządowe (i ich personel), departament turystyki, narodowe organizacje turystyczne, urzędnicy zajmujący się sprawami turystyki

•    Wymiar sprawiedliwości: sądy i prokuratura

•    Instytucje odpowiedzialne za egzekwowanie prawa: wojsko, policja, służby celne

•    Przedsięwzięcia międzyrządowe: komisje, rady, konferencje, sieci współpracy, porozumienia partnerskie (formalne i nieformalne), ministerialne komisje ds. turystyki

•    Przedsiębiorstwa państwowe: banki, dostawcy usług podstawowych (np. telekomunikacja i transport), agencje rozwoju gospodarczego, ustawowe organizacje zajmujące się promocją turystyki i podróży

•    Organy ustawowe: bank centralny, system oświaty (szkolnictwo), agencje rozwoju regionalnego

•    Podmioty quasi-państwowe: środki masowego przekazu, grupy interesów, związki zawodowe, zrzeszenia branżowe, izby handlowe, regionalne stowarzyszenia firm turystycznych

•    Niższe szczeble administracji publicznej: władze na szczeblu stanu/prowincji lub okręgu

Źródło: Hall. Jenkins (1995, s. 20).

zaufanie inwestorów. Włącza się w zaspokajanie potrzeb infrastrukturalnych i edukacyjnych związanych z turystyką, ustanawia ramy prawne działalności przedsiębiorstw oraz prowadzi aktywne działania promocyjne i marketingowe. Ponadto turystyka może być bardzo atrakcyjna dla władz pod względem politycz-