ZT141 (2)

280 CZĘŚĆ 3. WSPÓŁCZESNE PROBLEMY ZARZĄDZANIA TURYSTYKĄ

w sferze turystyki, a ich wykonywanie nie zawsze spoczywa w całości na jednej, specjalnie do tego celu wyznaczonej instytucji. Na przykład narodowe i regionalne organizacje turystyczne w krajach uprzemysłowionych, takich jak Australia, Austria, Kanada, Niemcy i Nowa Zelandia, z założenia koncentrują się wyłącznie na działalności marketingowej i promocyjnej oraz rozwijaniu i umacnianiu współpracy w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego (Hall, 2000).

Zmiany w zakresie zaangażowania państwa w sferze turystyki

Działania władz w odniesieniu do turystyki są rezultatem interakcji między instytucjami politycznymi i publicznymi oraz nacisków ze strony sektora prywatnego (Hall, Jenkins, 1998). Jednak jak już zauważyliśmy, państwa nie powinno się postrzegać jako jednolitej struktury, zwłaszcza jeśli wziąć pod uwagę znaczenie władz lokalnych i regionalnych w promowaniu i rozwoju turystyki. Usytuowanie, struktura i zachowania agend rządowych odpowiedzialnych za formułowanie i wdrażanie polityki turystycznej zależą od rozkładu władzy w zakresie doboru strategii, planowania i promocji. Różnorodność, złożoność i płynność branży turystycznej oraz ewolucja poglądów co do roli państwa w dziedzinie turystyki są przyczyną ciągłych zmian koncepcyjnych i organizacyjnych na wszystkich szczeblach administracji publicznej. Na przykład w Australii turystyką na szczeblu federalnym w 1974 r. zajmował się Departament Turystyki i Rekreacji, w 1985 r. Departament Sportu, Rekreacji i Turystyki, pod koniec lat 80. Departament Sztuki, Sportu, Ochrony Środowiska, Turystyki i Terytoriów, a w 1991 r. powstał zupełnie osobny departament odpowiedzialny wyłącznie za turystykę. Gdy w 1996 r. do władzy powróciła po 13-letniej przerwie koalicja kierowana przez Partię Liberalno--Narodową, Departament Turystyki został zlikwidowany i przeniesiony do resortu nauki i przemysłu jako Urząd Turystyki Narodowej (Jenkins, Hall, 1997). Jednak już w 2002 r., mimo iż krajem nadal rządziła ta sama koalicja, sytuacja znowu się zmieniła i sprawy turystyki przejął specjalny pion Departamentu Przemysłu, Turystyki i Zasobów (Hall, 2002). Jak zauważył Mercer (1979, s. 107):

„Tworzenie zupełnie nowych ministerstw, pionów i ciał doradczych w ramach istniejących struktur administracyjnych to wypróbowana metoda pokazania, że «rząd podejmuje konkretne kroki» w kierunku rozwiązania danego problemu. Co więcej, ponieważ instytucje administracji publicznej są z natury bardzo zachowawcze, jeśli chodzi o podejście do definiowania problemów i preferowany tryb postępowania, (...) wszelkie reformy organizacyjne i prawne, jakim podlegają, niemal zawsze świadczą o społecznym nacisku na działanie i zmiany”.

Do podobnych przetasowań resortowych jak w Australii dochodziło także w innych krajach, w tym np. w Kanadzie, Nowej Zelandii i USA. W istocie zmiany dotyczące umiejscowienia turystyki w strukturach administracji publicznej oraz planach i celach jej działania są powszechne na wszystkich szczeblach władzy. Jak świat długi i szeroki państwa starają się wciąż na nowo określać swoją rolę w planowaniu, rozwijaniu, marketingu i promocji turystyki oraz realizowaniu postulatów branży turystycznej dotyczących polityki centralnej (Jenkins, 2001). Znajduje to odzwierciedlenie w częstych reorganizacjach przeprowadzanych w sektorze publicznym. Sytuację tę bardzo celnie charakteryzują Hogwood i Guy Peters (1985; zob. także: Lane, 1993, s. 4).

„Cele sektora publicznego są zmienne i niejasne, stosowane środki dyskusyjne i zawodne, a zasady podejmowania decyzji w każdym przypadku mogą wyglądać inaczej. Zamiast racjonalnych procesów tworzenia i wdrażania skutecznej polityki, w sektorze publicznym możemy się spodziewać nieracjonalnych zachowań, naginania problemów do rozwiązań, poszukiwania przez zaangażowane strony możliwości wyboru oraz dopasowywania rezultatów do celów organizacyjnych (i, szerzej, politycznych)”.

Na skutek ewolucji ideologii i strategii politycznych w całym świecie zachodnim funkcje planowania i rozwoju turystyki coraz częściej przesuwa się z centralnego szczebla administracji na szczebel regionalny i lokalny. Wynika to jednak nie tyle z dostrzeżenia gospodarczego, środowiskowego i politycznego znaczenia turystyki, co ze zmiany poglądów na temat właściwego zakresu oddziaływania państwa na jej otoczenie polityczne. Takie zmiany koncepcji politycznej nie pozostają bez wpływu na turystykę. Tak naprawdę, żeby zrozumieć zmiany, jakim podlegają zarządzanie turystyką i rola państwa w tej dziedzinie oraz związane z nią strategie, instytucje i sposoby działania, trzeba uważnie przyglądać się przede wszystkim nie temu, co dzieje się w samej turystyce, lecz wokół niej.

Pytania

1.    Jak w ciągu ostatnich 50 lat zmieniła się rola państwa w odniesieniu do turystyki?

2.    Dlaczego koordynacja ma kluczowe znaczenie w wypadku zarządzania turystyką?

3.    Jakie są wady i zalety bezpośredniego zaangażowania państwa w promocję turystyki?

4.    Jaki jest właściwy zakres ingerencji państwa w funkcjonowanie branży turystycznej?

5.    Na czym polegają różnice między rządem centralnym a władzami lokalnymi, jeśli chodzi o ich rolę w turystyce? Odpowiedz na przykładzie swojego miejsca zamieszkania.