2 (2416)

NEUROPSYCHOLOGłA

połączenia wielozmyslowe (polisensoryczne), jest związana z integracją informacji sensorycznych. Następstwem uszkodzeń płacika, zwłaszcza w półkuli dominującej, są objawy charakterystycznie różniące się od skutków lezji w innych okolicach. Podczas gdy uszkodzenia pierwszorzędowych okolic rzutowych (projekcyjnych) i otaczających je okolic kojarzeniowych (asocjacyjnych) powodują zaburzenia specyficzne dla danej modalności zmysłowej, czyli deficyty ograniczone tylko do jednego układu sensorycznego, to lezje zakrętu nadbrzeżnego i kątowego niszczą „konstelacje pamięciowe, na których opiera się rozumienie i interpretacja sygnałów sensorycznych (...) (utworzone na podstawie) wie-lozmysłowych spostrzeżeń wyższego rzędu” (Carpenter, 1972, s. 17). Łuria (1973b) również przypisywał duże znaczenie tej okolicy, uważając ją za najwyższy poziom hierarchicznie zorganizowanych układów zajmujących się funkcjami gnostycznymi.

Dolna powierzchnia płata skroniowego (ryc. 2.14) również dzieli się na trzy główne zakręty. Część zakrętu skroniowego dolnego znajdująca się u dołu powierzchni bocznej płata oddzielona jest od zakrętu wrzecionowatego przez bruzdę skroniową dolną. Zakręt wrzecionowaty oddzielony jest od zakrętu przyhipokampowego przez bruzdę poboczną. Przedmą część zakrętu przyhipokampowego tworzy tzw. hak otaczający bruzdę hipokampa.

Powierzchnia przyśrodkowa, głównie zakręt przyhipokampowy, schodzi ukosem w dół do powierzchni dolnej (ryc. 5.2).

Przekrój poprzeczny (ryc. 5.3) ukazuje wzajemne położenie tych trzech powierzchni, co powinno ułatwić zrozumienie opisu uszkodzeń w tej okolicy.

płat ciemieniowy

płat czołowy

zakręt przyhipokampowy

bruzda

ostrogowa

bruzda skroniowa dolna

płat potyliczny

bruzda poboczna zakręt wrzecionowaty zakręt skroniowy dolny

Rycina 5.2. Powierzchnia przyśrodkowa półkuli mózgowej

I

EL.

I Rycina 5.3. Przekrój poprzeczny przez jedną półkulę mózgową, ukazujący trzy powierzchnie płata skroniowego

ORGANIZACJA FUNKCJONALNA

Układ słuchowy

Korę słuchową, podobnie jak korę innych modalności zmysłowych, można podzielić na dwie strefy: (1) pierwszorzędowe pole rzutowe (projekcyjne) dla wrażeń słuchowych oraz (2) pole drugorzędowe, czyli słuchową korę kojarzeniową (asocjacyjną).

Pierwszorzędowa projekcja słuchowa. Pierwszorzędowe pole rzutowe (projekcyjne) jest przeważnie zakryte przez pofałdowany obszar kory zwany wyspą, który leży pod stykiem płatów czołowego i ciemieniowego u góry i skroniowego u dołu. Oznacza to, że fragment górnej powierzchni płata skroniowego jest schowany i niewidoczny wtedy, gdy patrzy się na mózg z boku. Wyspowa część górnej kory skroniowej, odpowiadająca za doznania słuchowe, może zawierać jeden, a niekiedy dwa zakręty skroniowe przednie poprzeczne, czyli zakręty Heschla (ryc. 5.4).

Informacje słuchowe przesyłane są drogami słuchowymi z receptorów tego zmysłu w ślimaku do ucha wewnętrznego. Drogi słuchowe w pniu mózgu są niezmiernie skomplikowane i wydaje się, że nawet teraz nie znamy jeszcze niektórych szczegółów. Zarys głównych dróg (ryc. 5.5) przedstawiono