27 (308)

Radiokomunikacja

Radiokomunikacja

Fot- 1

Fot. 2

A

parametry zastosowanej karty dźwiękowej. Zastosowana karta powinna mieć 24-bitową rozdzielczość amplitudową. Pasmo odbiornika zależy od częstotliwości próbkowania karty dźwiękowej i jest jej równe, ale podzielone jest ono na dwa zakresy, równe połowie częstotliwości próbkowania. Nie jest to żadne odstępstwo od twierdzenia Shanona o ograniczeniu maksymalnej częstotliwości wejściowej do częstotliwości równej połowie częstotliwości próbkowania, ale wynika z istnienia dodatkowej informacji o sygnale, jaką niesie drugi kanał. Przy nowszych kartach dźwiękowych podłączanych przez złącze USB o częstotliwości próbkowania równej 192kHz bardzo ważne jest, by zastosowany był port USB 2.0 (mają go od lat wszystkie nowsze komputery). Wiele procesorów nawet dwurdzeniowych ma jednak problemy z obróbką pasma równego 192kHz, w tym wypadku należy zmniejszyć częstotliwość próbkowania do 96kHz. Kupując nową kartę dźwiękową, warto kierować się opiniami na specjalistycznych forach, choć zdarza się, że podawane tam informacje są błędne (często są to subiektywne opinie niepoparte testami). Dobrą metodą wyboru karty jest porównanie wyników otrzymanych za pomocą darmo-

i frazę RightMark w przeglądarce internetowej, by poznać wyniki pomiarów. Często zdarza się, że słabsza karta kosztuje dużo drożej niż karta o lepszych parametrach. Należy jednak pamiętać, że taka ocena nie jest do końca obiektywna, gdyż jako źródło sygnału testowego jest używany sygnał generowany

_ przez badaną kartę

dźwiękową. Jedną z najczęściej polecanych kart dla ? zaawansowanych użytkowników techniki SDR jest karta E-MU 0202, która stosowana jest w półprofesjonalnej, a nawet profesjonalnej obróbce muzyki. Jest ona jednak dość droga (około 380zł), ale i tak jej cena jest niższa od szeregu kart dla tzw. graczy czy muzyków. Firma E--MU jest częścią firmy Creative (znanej jako producent kart Sound Blaster) i zajmuje się produkcją sprzętu do profesjonalnej obróbki dźwięku. Do zdecydowanej większości zastosowań wystarczą jednak znacznie tańsze karty dźwiękowe w cenie od 60 do I50zł. W przypadku wykonywania samodzielnie testów programem RightMark łączy się po prostu wejście i wyjście karty dźwiękowej i odpowiednio dobiera poziom wysterowania za pomocą miksera audio systemu Windows.

Wybierając kartę należy ocenić widmo sygnału na wysokość i szerokość prążka środkowego oraz innych zakłóceń po zwarciu obu kanałów do masy. Co ważne, rzetelną samodzielną analizę parametrów karty dźwiękowej można wykonać za pomocą generatora kwadraturowe-go, opisanego powyżej. Jest on w stanie pokazać pewne problemy, których nie jest w stanie pokazać skądinąd znakomity program RightMark. Do pomiarów za pomocą generatora kwadraturowego kartę należy odpowiednio skonfigurować po instalacji programu do obsługi SDR. Pierwszą czynnością po instalacji oprogramowania do odbioru SDR jest sprawdzenie, czy karta pracuje w trybie 24-bitowym. Często zdarza się, że karta domyślnie pracuje w trybie 16-bitowym mimo wspierania trybu 24-bitowego, a tryb 24-bitowy należy uaktywnić na poziomic sterowników karty z panelu sterowania (np. Sound Blaster Audigy 2). Część z kart uaktywnia dane wejście dopiero po włożeniu złącza do odpowiedniego gniazda. Niektóre z kart mogą dawać komunikat o nieprawidłowym działaniu karty, mimo że karta muzyczna działa całkowicie prawidłowo. Ustawienia są w zasadzie praktycznie identyczne dla wszystkich programów, a cała procedura opisana zostanie na przykładzie programu Rocky. Po uruchomieniu oprogramowania w zakładce View, Settings, Audio ustawiamy, która z kart audio (w przypadku gdy znajduje się więcej niż jedna na komputerze) użyta będzie jako wejście sygnału, a która jako wyjście (jedna karta może jednocześnie obsługiwać wejście i wyjście). Jako wejście sygnału zawsze wybieramy kartę o najlepszych parametrach. Na czas testów wpisujemy w zakładce DSP częstotliwość równą 0. Pozostałe ustawienia programu wykonujemy po podłączeniu generatora kwadraturowego kablem stereofonicznym do wejścia karty dźwiękowej. W generatorze wybieramy podział dzielnika układu 74HC4060 przez 256, co razem z podziałem układu 74ACT74 da sumaryczny podział przez 1024 i podstawową częstotliwość generowaną 4883Hz (5MHz dzielone przez 1024). Ustawiamy odpowiednią wartość parametru „Shift Right Chanel Data By”, korygując przesunięcie pomiędzy kanałem lewym a prawym (czynność tę wykonuje się i w programie Rocky, i Power SDR, gdzie nosi ona nazwę 10 corectioń). Parametrem tym minimalizujemy przesunięcia czasowe w obróbce obu kanałów audio. Ustawienie jest prawidłowe, gdy wyraźnie widać szumy tła, gdy możemy uzyskać maksymalne wytłumienie sygnału lustrzanego i maksymalną amplitudę sygnału właściwego. Rysunek 4 przedstawia sytuację nieprawidłową, rysunek 5 pokazuje prawidłowe ustawienie przesunięcia próbek, ale brak pracy w trybie stereo (wejście audio pracuje jako np. mikrofonowe, lub nicpodłą-czony jest jeden z kabli). Rysunek 6 pokazuje prawidłowe ustawienie przesunięcia próbek, pracę w trybie stereo, ale bez włączenia opcji „correct hulance” w zakładce Tools, Rx I/O hulance. Rysunek 7 ilustruje działanie opcji correct halance; widać na nim znaczne uproszczenie widma i eliminacje szeregu produktów niepożądanych (kanału lustrzanego). Istnienie kanału lustrzanego wynika z faktu, że w układach z bezpośrednią przemianą częstotliwości

I