325 (7)

i4.43‘ C°^{t0 s}4 stale łożyskowe?

Są to stale konstrukcyjne służące do wyrobu łożysk tocznych. Zawierają 0,9+1,1% węgla, co kwalifikuje je raczej jako stale narzędziowe. Ponieważ jednak łożyska są typowymi elementami konstrukcyjnymi, stale te również zalicza się do konstrukcyjnych. Zawierają jeszcze 1,5% chromu, a na duże łożyska także mangan (ok. 1%) i nieco podwyższony krzem. Stale te mają wysokie wymagania dotyczące czystości metalurgicznej i jednorodności struktury. Zawartość siarki i fosforu jest ograniczona do 0,02 i 0,027%. Bardzo szkodliwe są nieplastyczne wtrącenia tlenkowe, które ułatwiają zmęczeniowe niszczenie powierzchni łożysk. Stale te poddaje się przed hartowaniem wyżarzaniu na cementyt kulkowy; pożądana jest duża dyspersja (ok. 1 pm) i równomierny rozkład kulek cementytu. Łożyska hartuje się w temp. 830+840°C w oleju i odpuszcza w temp. 150+160°C w ciągu 1+2 h. Niekiedy stosuje się też wymrażanie w celu zmniejszenia ilości austenitu szczątkowego. Po właściwej obróbce twardość powinna być większa od 62 HRC. Łożyska do specjalnych zastosowań wykonuje się z innych stali. Na przykład na łożyska pracujące w warunkach korozyjnych stosuje się stal H18 (nierdzewną o zawartości ok. 1% C i 18% Cr), natomiast na łożyska pracujące w podwyższonych temperaturach - stale szybkotnące. Łożyska o dużych wymiarach wytwarza się ze stali do nawęglania (np. 20H2N4A), nawęglonej na znaczną głębokość. Stwierdzono także możliwość wzrostu żywotności łożysk tocznych ze stali łożyskowych poddanych nawęglaniu.

14.44.    Co to są stale do pracy w obniżonych temperaturach?

Elementy urządzeń pracujących w obniżonych temperaturach muszą wykazywać odpowiednią ciągliwość i dlatego muszą być stosowane stale, których temperatura przejściowa kruchości jest dostatecznie niska. Osiągamy to przez odpowiedni skład i strukturę stali, np. w stalach manganowych z mikrododatkami, sorbi-tycznych lub niklowych (3+5% Ni). Więcej niklu (ok. 10%) stosuje się do stali na zbiorniki na ciekłe gazy. Można również do tego celu używać stali austenitycznych Cr-Ni lub Cr-Mn-Ni.

14.45.    Co to są stale do pracy w podwyższonych temperaturach?

Stale te są stosowane w urządzeniach energetycznych, chemicznych i na elementy pieców przemysłowych. Muszą one wykazywać odporność na pełzanie do temp. ok. 600°C. Ze stali takich wyrabia się np. rury kotłowe. Są to stale nisko węglowe (ok. 0,15% C), lub z dodatkiem Cr do ok. 2%, Mo - 0,5+1% i wanadu (0,3%). Stale te

325