27 (621)

ar*

VS

Sw\\ \, \ i

histeryczna obejmuje ciąg zdarzeń, dzięki którym pacjent może się usunąć ze swej dotychczasowej sytuacji, niemal zawsze nieprzyjemnej, i przenieść się w nowy układ. Może to polegać na dalekiej podróży, a nawet na zmianie dotychczasowej pracy zawodowej. Takie zachowanie często jest opisywane jako dyso-cjacja. Pacjenci w stanie fugi mogą sprawiać wrażenie, że są nieświadomi własnej przeszłości, tzn. mają całkowitą amnezję, zaś po powrocie do swej „poprzedniej tożsamości” nie pamiętają okresu objętego fugą. Ich zachowania wydają się dość dobrze zintegrowane i spójne w każdym z tych stanów.

Mniej uderzające zaburzenia pamięci mogą występować jako jedyna dolegliwość w innych zespołach nerwicowych, zwłaszcza tych, które określa się jako odgrywanie roli chorego (Walsh, 1991). Takie amnezje psychogenne lub amnezje pseudo neurologiczne mogą imitować zaburzenia pamięci o etiologii neu

rologicznej, lecz różnią się od nich brakiem cech charakterystycznych dla zaburzeń organicznych.

Niektóre zaburzenia amnestyczne na tle neurologicznym są przejściowe, inne zaś długotrwale. Przejściowa amnezja globalna (transient global amnesia, TG A) - tak nazwali Fisher i Adams (1964) wystąpienie nagłej utraty pamięci lub trudności pamięciowych bez poważnych objawów neurologicznych, po którym wkrótce powracają normalne funkcje pamięci. Cechą charakterystyczną jest to, że taki napad trwa co najmniej kilka godzin, i przez cały ten czas pacjent ma amnezję. Uważa się powszechnie, że zaburzenie to ma etiologię naczyniową. Autorem pracy przeglądowej poświęconej chwilowej amnezji globalnej (TCA) jest Caplan (1985), zaś aktualne dane na ten temat przedstawiono w rozdziale 5.

Trwała amnezja występuje znacznie częściej niż chwilowa amnezja globalna (TGA)

hipokamp

NEUROPSYCHOLOGIA

sklepienie

ciało modzelowate

jądro przednie wzgórza

zakręt obręczy

ciało suteczkowate

droga suteczkowo-wzgórzowa

I Rycina 3.14. Zespół hipokamp - sklepienie - ciało suteczkowate

i można ją podzielić na zaburzenia amnestyczne ogólne i specyficzne.

Podstawowy trwały zespół amnestyczny ma wiele nazw. Wówczas, gdy w literaturze jest mowa o zespole amnestycznym bez uszczegółowienia, można przyjąć, że chodzi o ogólny zespół amnestyczny opisany przez Korsako-wa jako główna cecha zespołu nazwanego jego nazwiskiem. Tłumaczenie jego klasycznego artykułu z 1988 roku na język angielski opublikowali Victor i Jakowlew (1955).

Amnestyczny zespół Korsakowa obejmuje: (1) niemal całkowitą niezdolność uczenia się nowego materiału mimo (2) prawidłowej pamięci bezpośredniej badanej testem powtarzania, (3) amnezję wsteczną oraz (4) brak zaburzeń wcześniej utrwalonych umiejętności i nawyków. Bardziej szczegółowy opis ogólnego zespołu amnestycznego i zaburzeń pokrewnych przedstawiono pod ogólną nazwą amnezji międzymózgowiowej (diencephalic amnesia) w rozdziale 9.

Patologią charakterystyczną dla ogólnego zespołu amnestycznego jest obustronne uszkodzenie pewnych struktur wokół centralnej osi mózgu, natomiast zaburzenia amnestyczne specyficzne dla rodzaju materiału powstają wskutek uszkodzeń jednostronnych. Zasadnicze znaczenie mają tu te same struktury, które uszkodzone są przy ogólnym zespole amnestycznym, a mianowicie elementy zespołu: hipokamp - sklepienie -ciało suteczkowate (ryc. 3.14). Amnezja ogranicza się jednak do materiału jednego rodzaju - albo werbalnego, albo niewerbalnego, zgodnie z regułą półkulowej specjalizacji funkcji. Uszkodzenia w obrębie półkuli dominującej powodują upośledzenie pamięci werbalnej, lecz nie mają wpływu na pamięć niewerbalną, natomiast uszkodzenia półkuli niedominującej dają odwrotny obraz zaburzeń. Także te amnezje specyficzne dla rodzaju materiału omówiono bardziej szczegółowo w rozdziale 5.

Chorobę tę pozostawiono na koniec, ponieważ wiąże się z wieloma zagadnieniami omawianymi w poprzednich paragrafach.

Termin „padaczka” (epilepsja) oznacza napad, tzn. nagłe zakłócenie działania zmysłów pacjenta. Z braku miejsca trudno tę chorobę ściślej zdefiniować, ponieważ padaczka występuje w bardzo rozmaitych postaciach. Problem jest tym trudniejszy, że aby opisać to schorzenie lub bardzo podobne zaburzenia używano dawniej wielu terminów i jest to praktykowane obecnie.

Klasyfikacja kliniczna

Komisja ds. Klasyfikacji i Terminologii przy Międzynarodowej Lidze Przeciwpadaczko-wej wprowadziła w roku 1969 klasyfikację,

PADACZKA

która zyskała szerokie, choć w żadnym razie powszechne, uznanie (Gastaut, 1970). Później (1981) komisja ta podjęła próbę udoskonalenia tej na ogół użytecznej klasyfikacji, chociaż zdaniem niektórych (np. Parsonage,

1983)    wprowadzenie owej nowszej klasyfikacji było przedwczesne i system z roku 1969 powinien nadal obowiązywać, dopóki nie zdobędziemy znacznie więcej wiedzy na ten temat.

Komisja przyjęła rozróżnienie między napadami padaczkowymi (tabela 3.2) a padaczką w różnych postaciach (tabela 3.3). Bardziej szczegółowe omówienie tematu czytelnik znajdzie w ogólnych pracach przeglądowych (Gastaut, Broughton, 1972; Aird i in.,

1984) . W późniejszych latach komisja wysunęła jeszcze jedną propozycję wprowadzenia dalszych zmian w klasyfikacji padaczki