348 (7)

14.98.    Jaki jest wpływ kobaltu na własności stali?

Kobalt jest pierwiastkiem austenitotwórczym, rozszerzającym zakres austenitu, w którym rozpuszcza się bez ograniczenia, a w ferrycie a rozpuszczalność jest również duża dochodząca do ok. 75% Co. Krzywe początku i końca przemiany na wykresach CTP przesuwa równomiernie w lewo, a tym samym zmniejsza hartowność. Podwyższa temperaturę M„ a więc zmniejsza ilość austenitu szczątkowego. Nie tworzy węglików. Jest składnikiem stali szybkotnących, narzędziowych do pracy na gorąco, na magnesy trwałe i maraging, węglików spiekanych, nadstopów i stopów alnico. Jest pierwiastkiem drogim.

14.99.    Jaki jest wpływ manganu na własności stali?

Mangan jest zaliczany do pierwiastków austenitotwórczych, rozszerzających zakres austenitu, o nieograniczonej rozpuszczalności w austenicie, a w ferrycie a ograniczonej do ok. 3%. Krzywe początku i końca przemiany na wykresach CTP równomiernie przesuwa w prawo i należy do pierwiastków najsilniej zwiększających hartowność i ilość austenitu szczątkowego, a najbardziej obniżających M_s i Mf. Zmniejsza temp. A\ i w niewielkim stopniu zawartość węgla w punktach S i E na układzie żelazo-cementyt (a więc w perlicie). Rozpuszczony w ferrycie bardzo zwiększa jego twardość i wytrzymałość, a udamość tylko do zawartości ok. 1%, a przy większych zawartościach gwałtownie ją obniża. Sprzyja rozrostowi ziarna austenitu i dlatego w wielu stalach występuje razem z mikrododatkami pierwiastków silnie węglikotwórczych (np. w stalach konstrukcyjnych o podwyższonej wytrzymałości nierdzewnych, resorowych). Ma większe od żelaza powinowactwo do węgla, siarki i tlenu. Z tego względu gromadzi się w cementycie i złożonych węglikach typu M7C8 i M23C6 utworzonych np. przez chrom. Sam węglików tych nie tworzy w stalach. Wiążąc się z siarką i tlenem, neutralizuje szkodliwy wpływ tych domieszek na własności stali. Dlatego w każdej stali występuje do min. ok. 0,5%. Ponieważ jest tani, często wchodzi w skład stali konstrukcyjnych, żaroodpornych i żarowytrzymałych, a także narzędziowych do pracy na zimno. W stalach nierdzewnych - austenitycznych może częściowo zastępować nikiel. Jest składnikiem staliwa Hadfielda.

14.100. Jaki jest wpływ chromu na własności stali?

Chrom jest pierwiastkiem ferrytotwórczym. Zwęża zakres austenitu i rozszerza ferrytu. W austenicie rozpuszcza się do 12%. a w ferrycie nieograniczenie. Krzywe początku i końca przemiany na wykresach CTP przesuwa w prawo, sprzyjając jednak rozdzie*

348