352 (7)

ność na korozję gazową. Dalszą poprawę można osiągnąć przez obróbkę cieplno-chemiczną (aluminiowanie).

14.108. Jaki jest wpływ miedzi na własności stali?

Miedź tworzy z żelazem podobny układ jak węgiel, z większym polem austenitu. Rozpuszczalność miedzi w austenicie wynosi ok. 9,5%, a w ferrycie do ok. 2,1% i obniża się z temperaturą. Może to być wykorzystane do utwardzania wydzieleniowego (np. w stalach kotłowych 18CuNMT). Nie tworzy węglików, sprzyja grafityzacji. Nieznacznie zwiększa hartowność. Uodparnia stal na korozję atmosferyczną, wody rzecznej oraz wody zawierającej SO2 i CO2. Może być wprowadzana do stali węglowych konstrukcyjnych w ilości do 0,3% i do stali o podwyższonej wytrzymałości do 0,5%. Wchodzi w skład austenitycznych stali kwasoodpornych (2+3%), zwiększając odporność na kwas solny i siarkowy. Utrudnia obróbkę plastyczną stali na gorąco, gdyż słabo rozpuszcza się w żelazie, a gromadząc się na granicach ziam powoduje ich nadtapianie i dekohezję stali. Dodatek niklu (ok. 0,5%) przeciwdziała temu zjawisku.

14.109.    Jaki jest wpływ boru na własności stali?

Bor wprowadza się do niektórych stali konstrukcyjnych i narzędziowych w charakterze mikrododatku (ok. 0,003%), ponieważ znacznie zwiększa hartowność stali o zawartości węgla do ok. 0,6%. Jest także składnikiem szkieł metalicznych. Bor wykorzystuje się do nasycania powierzchni stali w celu jej utwardzenia w procesie obróbki cieplno-chemicznej zwanym borowaniem, ponieważ tworzy bardzo twarde borki FeB i Fe2B. Przy wyższych zawartościach boru hartowność stali maleje, a zwiększa się skłonność do rozrostu ziarn austenitu, gdyż bor obniża energię granic ziam. Na granicach ziam austenitu tworzy węglikoborki Fe2a(CB)s, które utrudniają wydzielanie ferrytu przedeutektoidal-nego. Hamuje dyfuzję po granicach ziarn. Zwiększa aktywność węgla w austenicie.

14.110.    Jaki jest wpływ metali ziem rzadkich na własności stali?

Metale ziem rzadkich (MZR) wprowadza się do stali głównie w celu zmiany charakteru siarczków. Siarczki manganu są plastyczne w temperaturze obróbki plastycznej i wyciągają się w włókna, wywołując anizotropię własności mechanicznych. Jest to w niektórych przypadkach zjawisko niepożądane. Wprowadzę* nie MZR prowadzi do powstania siarczków kruchych, co przeciwdziała włóknistości, a tym samym i anizotropii. Jako dodatek do

pokojom skłon*¹⁰* wem & Te wła^s

element;

Z(HVI

352