37 (199)

Rozdział 1 43

przypadku hartowność może zależeć od temperatury austenityzowania stali; wzrastać z jej zwiększaniem.

sjl. 73. Jakie ośrodki chłodzące stosuje się do hartowania?

Do hartowania stosuje się następujące ośrodki (wg malejącej intensywności chłodzenia): woda z NaCl lub NaOH, woda, olej, mgła wodna, sprężone powietrze, wolne powietrze. Ośrodki chłodzące umożliwiają uzyskanie różnych szybkości chłodzenia w różnych zakresach temperatury (rys. 1.33). Ostatnio wprowadza się polimerowe ośrodki chłodzące (pyt. 1.86), mające wiele zalet. Im łagodniejszy jest ośrodek chłodzący, tym mniejsze są naprężenia własne i skłonność do pękania, ale niniejsza jest także głębokość zahartowania i twardość. Właściwy ośrodek dobiera się pod kątem zapewnienia szybkości chłodzenia większej od krytycznej (pyt. 1.58); nie może jednak wywołać rys i pęknięć. Najbardziej energiczne ośrodki stosuje się w przypadku hartowania stali węglowych. Niekiedy przeprowadza się hartowanie przerywane (przez wodę do oleju - rys. 1.6b), co pozwala na uzyskanie dużej twardości na powierzchni przy stosunkowo małych naprężeniach własnych i eliminuje pękanie. Są także stosowane kąpiele chłodzące do hartowania stopniowego, bainitycznego lub patentowania, którymi są stopione sole lub ciekły ołów.

Temperaturowe

Rys. 1.33. Zależność szybkości chłodzenia różnych ośrodków od temperatury: i - woda 20°C, 2 - woda + 10% NaCl,

3    - woda + 50% NaOH,

4    - olej (wg M. Łachtina)