37 (322)

f

tkie te teorie, niezwykle istotne z punktu widzenia kształto-y . wielorakich koncepcji praktyk doradztwa edukacyjnego, zawo-*rani‘^a ^barierowego czy wreszcie biograficznego, miały jedną istotną dov?^e&⁰' /j_na. Przywiązywały mianowicie stosunkowo niewielką wagę cech?    _czynników zewnętrznych i kontekstowych uwarunkowań

do r h decyzji, koncentrując się raczej na wewnętrznej logice rozwoju ♦yciowyc*

Hvwidualnego.

a

ws mann

¹¹¹ ' I dnocześnie obok tych klasycznych już teorii rozwijały się koncepcje • 1 eiczne kładące nacisk głównie na egzogenne czynniki rozwoju ^dctujące drogę zawodową jednostki oraz sam proces jej projektowania oddziaływań przede wszystkim środowiska życia człowieka, *** _n-_m głównie czynników makrostrukturalnych (Piorunek, 1996). Dość oomnieć w tym miejscu takie nazwiska, jak np. Lazarsfeld, Schar-mn, Rosenberg, Furstenberg, Daheim. Ten kierunek myślenia kore-ponduje z grupą koncepcji wywodzących się z teorii społecznego uczenia się. wykorzystujących często krytykowane psychologiczne założenia behawioryzmu. Znalazło się w nich jednak miejsce (podobnie jak w koncepcjach zaliczanych przeze mnie do nurtu socjologicznego) na podkreślanie roli czynników społeczno-kulturowych, które są systematycznie włączane do tożsamości jednostki w toku jej życia i jako doświadczenie społeczne stanowią zewnętrzny czynnik wpływający na kształt zawodowych decyzji. Zawód jest w nich traktowany szeroko, jako wyznacznik przyszłej pozycji społecznej określający perspektywiczny styl życia jednostki, a więc np. jej prestiż społeczny, charakter środowiska bieżących interakcji, dostęp do różnych typów dóbr. Młodzież, dokonując wyborów, często w sposób nie do końca świadomy, bierze jednak te wszystkie czynniki pod uwagę, plasując się w ramach określonych środowisk życia ¹ stabilizując się w ramach pewnych ról zawodowych prowadzących do zajęcia właściwego miejsca w strukturze społecznej.

Wśród klasycznych socjologicznych teorii wyboru zawodu Lelińska wymienia następujące²:

Teorię osiągnięć edukacyjnych Mare’a, zgodnie z którą takie wskaź-wod ^S*⁾°*^eczne8⁰ położenia jednostki, jak poziom wykształcenia i typ za-^u wykonywanego przez jej rodziców, miejsce zamieszkania czy cha-

iiych tior^P' °^^{rWane tu} ^formacje pochodzą m.in. z referatu pt. „Znaczenie socjologicz-ską na Z¹* ^Wj^^{oru zaw}odu w pracy doradcy zawodowego", wygłoszonego przez K. Leliń-dniach 29^3 j°^Wy!ⁿ Kongresie Poradnictwa Zawodowego odbywającym się w Warszawie w r^yck    2002. Pełny tekst referatu został opublikowany w materiałach konfe-

°pmenł.

^arszawa 2003^°° ~ P^rof^esJ^a> posja, powołanie? pod red. Wojtasik B. i Kargulowej A., °proweni_cn •• ^^zei8M omówienie klasycznych teorii wyboru zawodu, zarówno tych °f    ^psychologicznej, jak i socjologicznej, znajduje się w Osipow (1973): Theories

37