39

Zaprezentowałem źródła oraz główne parametry stosowania analogii polityki do gry scenicznej i gry konkurencyjnej, a takżg konsekwencje ich stosowania. Celem tego rozdziału było wpro. wadzenie pewnego porządku w omawianej metaforyce i nadani* jej minimalnego choćby wymiaru naukowego. Rzeczywistość lityczna nie zmienia się, niezależnie od tego, jakie ujęcie teore, tyczne zastosujemy do jej badania. Zmianie ulega jednak jej obr^ i ocena w naszej świadomości. Nie powinniśmy zatem w analizy naukowej traktować obu omówionych związków frazeologiczny^ z dezynwolturą przystającą raczej mediom masowym. W dalszy części pracy zamierzam przedstawić konsekwencje stosowania analogii polityki do gry w procesach reprodukowania porządki społecznego.

PROCESY REPRODUKOWANIA PORZĄDKU SPOŁECZNEGO

Społeczna utopia

Idea przekształcania społeczeństwa w twór doskonały, zbiór ludzi łagodnych, życzliwych i o przewidywalnych zachowaniach, jest bardzo stara. Zapewne rodziła się wraz z samym społeczeństwem. Trudno dziwić się jej żywotności, dostrzegając mankamenty i wynaturzenia stosunków międzyludzkich. Od Platona przez Morusa i Marksa do Skinnera tworzone są fascynujące utopie osiągnięcia, poprzez dostosowanie kolejnych pokoleń, społeczeństwa idealnego. Co stoi na przeszkodzie zrealizowania tych projektów?

Czy zróżnicowane wizje modelu, do którego należy dążyć, czy przekonanie, że jednak cel nie uświęca środków, a więc nie można uprzedmiotowiać ludzi, nawet w ich obiektywnie pojmowanym interesie, czy też po prostu brak skutecznych środków sterowania rozwojem społecznym?¹ Czy z upływem wieków jako społeczeństwo zmieniliśmy się w jakimś powszechnie akceptowanym, pożądanym kierunku? A zatem, czy jesteśmy lepsi, uczciwsi, łagodniejsi?

75

1

Jeśli chodzi o technologię kształtowania człowieka, to psycholodzy behawioralni jako pierwsi spróbowali sformułować zarówno preferowane cele rozwoju, jak i metody za pomocą których można je osiągnąć. Warto w tym kontekście przypomnieć mniej znaną niż Prawdziwie złota książeczka o najlepszym urządzeniu rzeczypospolitej i o nowej wyspie Utopii T. Morusa pracę B.F. Skinnera Walden Two, wydaną w 1948 roku.