39 (16)

I Kulturowy Ideał osobowości: ajogóina charakterystyka pojęcia osobowości społecznej, jej składniki, b)definicja kulturowego ideału osobowości społecznej, c)wykazanie uzależnień czasowych i lokalizacyjnych, djznaczcnie dla funkcjonowania zbiorowości.

Pierwszym z czterech wymienionych składników osobowości społecznej jest kulturowy ideał osobowości. którego nie należy utożsamiać z osobowością podstawową, zwaną też „charakterem narodowym". Osobowość podstawowa stanowi kompleks cech i skłonności, wyznaczających typowe dla każdego narodu sposoby zachowania w określonej sytuacji. Kulturowy ideał osobowości kształtuje się w dzieciństwie, a osobowość

podstawowa-po okresie dojrzewania dzłęki kontaktom z nąjsurztj pojętą knkurą i instytucjami

społecznymi

W przeszłości różni teoretycy I badacze rasistowscy ukazywali rzekomy wpływ pierwiastków etnicznych na profil osobowości, zwłaszcza na jej składnik zwany osobowością podstawowy Wiele obiektywnych badań, przeprowadzonych przez reprezentantów różnych nauk, dostarczyło niekwestionowanych danych o tym, że jednostki o różnym pochodzeniu etnicznym i rasowym mogą posiadać podobne osobowości, jeżeli przejdą proces socjalizacji w tej samej kulturze. Natomiast przedstawiciele tej samej rasy, lecz •wychowani w odmiennych kulturach i cywilizacjach, mąjąrównież odmienne osobowości. Różnice interpretacyjne i zakresowe terminu „osobowość podstawowa" spowodowały uformowanie się trojakich jego znaczeń, a mianowicie: 1) osobowość " występująca statystycznie najczęściej; 2) typowy zespół wspólnych cech występujących u jednostki w dużej zbiorowości, mimo różnic >v zachowaniu zewnętrznym3)osobowość najbardziej charakterystyczniejwyrążąjąca    .

istotne wartości danąj kultury występąjącej nawet wśród znacznej mniejszości danego społoczeństwa.

Trzecia, wersja pojmowania osobowości podstawowej zaciera różnicę między niąa kulturowym ideałem osobowości, który jest ideałem wychowawcom, a nie zespołem cech najhardziej charakterystycznych dla reprezentanta określonego narodu czy innej zbiorowości etniczng. Znajomość obu typów osobowości ma nie tylko sens poznawczy, ale ł praktyczny

9. Rob społeczna: a)ogćłna charakterystyka osobowości spokenj, jg składniki.

bjdefmicja rołi społecznej, c)wyjaśnienie Istoty roli społecznej, d)wanmki właściwego realizowania roli społecznej (wymienienie i krótkie omówienie). e)konflOct ról (charakterystyka, przyczyny powstawania, znaczenie, możliwości łagodzenia i likwidowania). Oznaczenie ról społecznych dla fimkgonowania zbiorowości

Istotnym elementem osobowości Jest rola społeczna. Pełnienie Jej ąjawniatyp i rzeczywistewnętrze” osobowości danego człowieka. Stąd zapewne pochodzi stwierdzenie, że jednostkę, a nawet zbiorowość, nąj-Icpicj poznajemy w działaniu.

Rob społeczna-jest to zespół oczekiwań wobec jednostki związany z posiadaniem określonego statusu społecznego. Jest to zespół praw i obowiązków wynikających z ząjmowania pozycji społeczną). Każda rola posiada swoje nakazy! zakazy 1 wyznacza margines swobody.

Pojęcie to Jest istotnym terminem w teorii organizacji gdzie z permanentnych zadań i zachowań wynilcąją definicje różnych ról W kontekście nauk kogritywistycznych, rob Jest też zdefiniowana przez trójkę pojęć: kompetencja, odpowiedzialność I władza

W ramach paradygmatu funkcjonalnego rob często jest używana alternatywnie z pojęciem fhnkcja. W ramach podęjida interp retatywi styczne go rob ma charakter bardiiąj swobodny, określa zarówno zbiór oczekiwań, jaki twórczy wkład aktora.

Każdy aklor społeczny we współczesnym społeczeństwie odgrywi kffla ról społecznych. W niektórych sytuacjach rob te mogą wchodzić ze sobą w konflikty. Konflikty mogą być minimalizowane poprzez odpowiedni dobór róL Rob społeczna lekarza nie jest w pełni spójna z rolą np. matki (ze względu na wymiar czasowy pracy). Rob wojskowego nie jest w pełni spójna zrolą katolika.

Każda rola społeczna determinuje Inne, Jednakże role społeczne uporządkowane są w stosunku do roli kluczową). Jeżeli w społeczeństwie ktoś zacznie sprawować rolę ucznia, to od kogoś innego społeczność zacznie oczekiwać roli nauczyciela.

Rola może wchodzić w konflikt z osobowością człowieka który ją sprawąje. Może być traktowana jako tymczasowa osobowość, wyobrażenie Jednostki o sobie na użytek określonego kontekstu społecznego.

Role podobnie jak statusy społeczne mogą mleć charakter przypisany I osiągany.

Człowiek przyjmuje postawę aktora, kiedy wykonuje sensowną czynność, wynikającą z przyjętych przez niego wartości, natomiast jest obserwatorem, kiedy dystaosąje się od obserwowanych gawi^k 1 potrafi przyjąć różne punkty widzenia. Ta dychotomia wiąże się z famymL* romantyzm-kooserwatyzm, subiektywność-obiektywność, bezkr>tycnJOŚĆ-ki>1ycyzin, rozwój-przetraznie i famę. *