3 (1876)

15-30% - aktywność fizyczna, praca, sport i rekreacja 15% - swoiste, dynamiczne działanie pożywienia

Całkowita przemiana materii zależy od: masy ciała, składu ciała, od wieku, warunków klimatycznych, płci.

Obliczenie podstawowej przemiany materii:

1 kcal/lkg/lh - 70kg x 24h = 1680kcal

Ogólny wydatek energetyczny zależy od stopnia ciężkości pracy.

Dobowy rytm zmian temperatury

Ogólnie uznanym wskaźnikiem aktywności biologicznej człowieka jest krzywa dobowa temperatura wnętrza ciała wyrażająca dobowy rytm przemiany materii:

-    najniższa temperatura na 2 godz. Przed przebudzeniem

-    w godzinach rannych temperatura wzrasta

-    temperatura dochodzi dom max. o 18-22 godzinie

-    ok. 23 nasza temp. ponownie zaczyna się obniżać

15. )    Metody oceny wydatku energetycznego na stanowiskach pracy. Omów ich istotę.

1. metody kalorymetrii bezpośredniej

2. Metoda kolorymetrii pośredniej

2. na podstawie równoważnika energetycznego tlenu

3. ciągła rejestracja pracy serca

4. metody opisowe

Najdokładniejsza a jednocześnie najbardziej skomplikowana jest metoda kalorymetrii bez pośredniej, polegająca na bezpośrednim pomiarze ciepła wytworzonego przez organizm.

Częściej wykorzystuje się metodę kalorymetrii pośredniej, polegającą na pomiarze objętości pobieranego przez organizm tlenu. Procedura sprowadza się do pomiaru objętości pobieranego przez organizm tlenu i wydalanego co2, wyliczeniu ilorazu oddechowego i pomnożeniu objętości pobieranego tlenu przez równoważnik energetyczny którego wartości podane są w specjalnych opracowaniach. W praktyce przemysłowej do pomiaru wydatku energetycznego często stosuje się metodę opartą na wynikach pomiaru wydychanego lub wdychanego powietrza tzw. Wentylacja płuc. I na podstawie wzoru E=.024Ve gdzie Ve- wentylacja płuc (l/min) E- wydatek energetyczny(kJ/min), możemy wylicznyc przybliżoną wartość wydatku energetycznego.

Wartości wydatu energetycznego możemy również określić na podstawie szacunkowej metody chronometrażowo-tabelarycznej, odczytując z tabel wartości wydatku energetycznego dla poszczególnych czynności roboczych.

Szczególną formą szacowania wydatku energetycznego metodą chronometrażowo-tabelaryczną jest metoda LEHMANNA uwzględniająca pozycję ciała oraz rodzaj grup mięśniowych zaangażowanych w wysiłek

16. )    Omów podstawowe determinanty obciążenia psychicznego człowieka.

Dużą rolę w procesie pracy odgrywa stopień angażowania systemu nerwowego człowieka. Istnieje granica jego możliwości. Na wielkość obciążenia tego systemu (zwanego psychicznym) mają wpływ rożne czynniki w zależności w jakim etapie procesu pracy się człowiek znajduje. I tak:

1.    dla zjawisk percepcyjnych istotna jest ilość napływających informacji, ich złożoność, zmienność, czy jednoznaczność,

2.    gdy nie ma jednoznacznego przyporządkowania między sygnałem a reakcją, wysiłek psychiczny zależy od wagi podjętych decyzji,

3.    w procesach wykonawczych, mimo. że zależą one od wielkości wysiłku fizycznego, to może być też widoczny udział systemu nerwowego w przypadku złożoności wykonywanej czynności i jej stopniu identyfikacji.

Obciążenie psychiczne jest więc sumą wszystkich etapów pracy, a badania jego powinny być prowadzone zwłaszcza, gdy występuje: monotypia (powtarzające się czynności), monotonia (napływ tych samych informacji), czuwanie, konieczność podejmowania częstych i trudnych decyzji lub precyzyjne czynności motoryczne. Prócz tego stres (jest definiowany w psychologii jako dynamiczna relacja adaptacyjna pomiędzy możliwościami jednostki a wymogami sytuacji (stresorem), cłiarakteryzująca się brakiem równowagi. Podejmowanie zachowań zaradczych jest próbą przywrócenia równowagi), zmęczenie psychiczne i przesycenie psychiczne (nadmiar przyjmowanych informacji).

17. )    Działaniem uwagi kierują mechanizmy fizjologiczne i psychiczne. Wskaż na te fizjologiczne.

Mechanizmy fizjologiczne uwagi:

-reakcja orientacją na,

-indukcja ujemna,

-pobudzenie układu siatkowego,

-habituacja, dyshabituacja.

Reakcja orientacyjna powstaje w odpowiedzi na nowe, nieoczekiwane bodźce pojawiające się w otoczeniu. Ma ona ogromne znaczenie w procesie^ uczenia się.

Sens reakcji sprowadza się do zaostrzenia procesów spostrzegania wraz ze wzrostem napływu informacji i ujawnianiem nowych i - w pierwszym rzędzie -znaczących, ważnych bodźców. Za pomocą reakcji orientacyjnej następuje bardzo czułe rozróżnienie podniet, osiągane dzięki zmianom, jakie przy tym zachodzą w sposobie funkcjonowania percepcyjnych struktur mózgu. Powtórne oddziaływanie bodźca doprowadza do coraz pełniejszego jego poznawania i równocześnie do wygasania reakcji orientacyjnej. Tak więc, reakcja orientacyjna występuje w charakterze "informacyjnego regulatora", który włącza się z chwilą powstania nowej sytuacji. Takie działanie jest biologicznie celowe, ponieważ przygotowuje ono organizm do reakcji i zmiana sytuacji nie może go zaskoczyć, reakcja organizmu wyprzedza bowiem rozwój zdarzeń w otaczającym środowisku, sprzyjając tym samym jego wyładowaniu się i zaspokojeniu potrzeb. Reakcja orientacyjna określona przez Iwana Pawłowa jako "reakcja "co to jest"", była po raz pierwszy przedmiotem badań w jego laboratorium. W chwili obecnej znany już jest jej niewątpliwy wpływ na powstawanie odruchów warunkowch. W wyniku licznych badań na zwierzętach i ludziach wykazano, że procesowi wykształcania się odruchu warunkowego, opartego na zapisie w mózgu nowego doświadczenia, towarzyszy wyraźne ożywienie komponentów reakcji orientacyjnej, która, w miarę utrwalania się związku, wygasa, ale ożywia się ponownie przy każdej zmianie warunków doświadczenia.

Indukcja ujemna - pobudzenie w pewnej okolicy mózgowej powoduje hamowanie w okolicach sąsiednich (w skutek tego jednostka jest mniej wrażliwa na bodźce kierowane do tych okolic). Dzięki temu pobudzenie w korze mózgowej ma charakter zogniskowany, a nie rozlany.

Pobudzenie układu siatkowego - twór siatkowy pnia mózgu to układ jego aktywacji. Zaczyna się on w rdzeniu kręgowym i ciągnie przez cały pień mózgu (do międzymózgowia). Twór siatkowy pnia mózgu to przestrzenna sieć włókien rdzennych (najmocniej rozwinięta w grzbietowej części mostu i śródmózgowia), do którego płyną impulsy z całego organizmu.

Układ siatkowy można podzielić na dwie części zstępującą i wstępującą. Ta pierwsza kontroluje czynności odruchowe rdzenia kręgowego, napięcie mięśni szkieletowych oraz czynność ośrodków nerwowych krążenia i oddychania. Natomiast ta druga ma za zadanie sprawdzać czynność ośrodków tyłomózgowia, śródmózgowia i międzymózgowia, a także hamować czynność neuronów korowych i zmniejszanie dopływu impulsów do kresomózgowia. Impulsy układu siatkowego wstępują do kory mózgu, docierają do niej oraz zstępują do rdzenia kręgowego.