3 (2562)

Tabela Nr 1

Ilość powtórzeń ćwiczeń gibkościowych w jednostce treningowej potrzebnych do rozwoju i utrzymania ruchomości w stawach.

Stawy	Rozwijanie		Zawodnicy	Utrzymanie
	Wiek początkujących w latach
	10—14	1 5 i starsi
Kręgosłupa	50—60	80—90	90—100	40- 50
Ramienny	46—50	60—70	60-70	30—40
Łokciowy	—	—	—	20—25
Prom i en i o wo - n a d g a rstk o wy	20—25	30—35	30—35	20—25
Biodrowy	45—50	60—70	60—70	30—40
Kolanowy	15—20	20- 25	20—25	20—25
Skokowy	15-20	20—25	20—25	10—15

DOSKONALENIE KOORDYNACJI RUCHOWEJ

Tematowi temu zostanie poświęcony osobny rozdział niniejszego opracowania.

METODYKA KSZTAŁTOWANIA SZYBKOŚCI W KOLEJNYCH ETAPACH SZKOLENIA

Szybkość — tak jak każda z cech sprawności składających się na potencjał ruchowy człowieka posiada swoje biologiczne uwarunkowania. Wraz z procesami wzrastania, dojrzewania i zróżnicowania rozwijającego się organizmu, dynamicznie zmieniają się warunki ustrojowe i możliwości przejawiania dyspozycji szybkościowych.

Z uwagi na dużą silę powiązań poszczególnych składowych szybkości z układem nerwowym, on przede wszystkim wyznacza tempo i kierunek rozwoju tej cechy. Jednakże również wszelkie inne zmiany rozwojowe (zmiany proporcji ciała, rozwój: układu mięśniowego, mechanizmów regulacji wewnątrz ustrojowej, czy poziomu innych cech motorycz-nych), wpływają w istotny sposób na przejawianie dyspozycji szybkościowych. Obserwacja dzieci i młodzieży w wieku 7 —17 lat nie poddawanym dużym obciążeniom fizycznym wykazała, że ich rozwój fizyczny (dojrzałość osobnicza) przebiega w sposób bardzo zróżnicowany i charakterystyka dzieci w oparciu o wiek kalendarzowy jest niedostateczna Do oceny tempa rozwoju fizycznego użyto zatem trzech kategorii:

1 dzieci o opóźnionym tempie rozwoju biologicznego,

2.    dzieci o normalnym tempie rozwoju biologicznego,

3.    dzieci o przyspieszonym tempie rozwoju biologicznego. Predyspozycje szybkościowe chłopców oceniono na podstawie wyników biegu na 30 m i stwierdzono:

1.    u chłopców o opóźnionym tempie rozwoju biologicznego wzrost szybkości wyniósł 2,4 s. w ciągu 10 lat. Największe tempo przyrostu tej cechy zaobserwowano w wieku 9 — 11 lat (0,7 s.) i 13 — 15 lat (1,3 s.)

2.    u chłopców o normalnym tempie rozwoju biologicznego predyspozycje szybkościowe wzrosły w wieku 8 —17 lat o 2.4 s. Szczególnie szybkie tempo przyrostu zaobserwowano w wieku 9 — 12 lat (1,0 s.) i 13 —14 lat (0,8 s.)

3.    stwierdzono że u chłopców o przyspieszonym tempie rozwoju biologicznego predyspozycje szybkościowe wzrosły w ciągu 10 lat o 2,6 sek.

Najwyższe tempo wzrostu szybkości stwierdzono w wieku 9 — 11 lat (1,0 s.) i 12 —15 lat (1.4 s.)

Z przedstawionych danych wynika, ze okres przejawiania się predyspozycji szybkościowych w ontogenezie chłopców, ma duży wpływ na stopień i tempo rozwoju biologicznego.

Sumaryczny przyrost szybkości w wieku 8—17 lat jest u chłopców we wszystkich grupach rozwojowych taki sam. Natomiast wiek 9 —11 i 13 —15 lat to szczególnie aktywne okresy formowania się predyspozycji szybkościowych.

Z obserwacji wynika, że szybkość biegowa chłopców rozwija się do 18 —19 r. życia, później rozpoczyna się faza jej stabilizacji i powolnego regresu. Wcześniejszy trening może opóźnić ten moment poprzez przedłużenie fazy rozwoju szybkości, zapewnianie dłuższego utrzymywania jej wysokiego poziomu oraz późniejsze rozpoczęcie nieuniknionego regresu i to z wyższego pułapu

Prawidłowości te powinny być wykorzystane w szkoleniu młodych piłkarzy z tego względu, że braki w zakresie szybkości obserwowane u seniorów mają często swoje źródło w nieracjonalnej pracy z trampkarzami i juniorami. Nie oznacza to oczywiście, iż nie można poprawić szybkości dorosłego zawodnika Skala tej poprawy jest jednak ograniczona i następuje w zakresie ukształtowanego już potencjału ruchowego. Ponadto uzyskane efekty są niewspółmiernie małe w stosunku do włożonej pracy. Jak widać szanse kształtowania szybkości piłkarzy w znacznym stopniu zależą od ich wieku (patrz tabela nr 3 i ryc 20 — 23)

Powyższa charakterystyka wskazuje, że okres między 10—15 r. życia jest optymalnym okresem dla rozbudowy szybkościowych możliwości piłkarzy. Rękojmią powodzenia jest tu znaczna w tym wieku wrażliwość fizjologicznych układów ustroju a zwłaszcza plastyczność i ruchliwość procesów nerwowych. Kształtowanie szybkości, a ściślej mówiąc wyraźne akcentowanie tego procesu w ramach wszechstronnego przygotowania sprawnościowego dzieci znajduje więc pełne uzasadnienie. W dalszych fazach rozwoju młodzieży istnieją także dogodne warunki do efektywnego kształtowania tej cechy. Coraz sprawniejszy układ nerwowy oraz rozwinięty układ mięśniowy stanowią tu odpowiednią bazę. Maksymalna szybkość ruchów lokomocyj-nych rozwija się jeszcze dynamiczniej do 16 —17 r. życia. Trening szybkości kontynuowany w okresie dorastania pozwala na stosunkowo szybką jej poprawę.

Tabela nr 2

Dynamika rozwoju szybkości piłkarzy oceniana czasem biegu na 15 i 30 m oraz procentowymi przyrostami prędkości w kolejnych latach obserwacji

Wskaźniki	Wiek (w latach)
	10	11	12	13	14	15	16	17	18
Czas biegu na 15 m z miejsca) s	3.22	3,12	3,00	2.75	2.65	2.58	2.52	2,48	2,45
Przyrost prędkości (w %)	—	3.2	3,9	9.4	3,5	2.7	2,4	1,7	1,2
Czas biegu na 30 m (z miejsca) s	5.44	5.32	5.16	4,81	4,59	4,41	4,36	4,32	4,25
Przyrost prędkości (w %}	—	2.4	3,0	7.4	4,8	4,0	1,2	0,9	1,7