Zmieniające się sytuacje gry, skracanie i wydłużanie pola gry wymagają stałej orientacji i tylko wzajemne, słowne informacje umożliwiają uporządkowanie gry obronnej. Piłkarz nie zawsze orientuje się, co dzieje się za jego plecami. Musi zdać się na informacje libero lub bramkarza. Ci dwaj piłkarze ze względu na swe pozycje zazwyczaj posiadają najlepsze rozeznanie w aktualnej sytuacji gry. Oni również powinni koordynować pracę obrony przy stałych fragmentach gry.
Wzajemna, słowna komunikacja, obustronne pouczanie się graczy jest podstawą dobrej organizacji gry.
Niezależnie od systemu, jakim gra zespół, bramkarz jest najważniejszym ogniwem w drużynie. Gra bramkarza musi współgrać (być spójna) z przyjętą taktyką gry. Oprócz zadań w zakresie gry obronnej i ofensywnej we wszystkich systemach gry zwiększona jest rola bramkarza w prawidłowym ustawianiu się i grze na swym przedpolu bramkowym. W momentach skracania pola gry i nieudanych pułapkach ofsajdowych często tylko dalekie, ryzykowne wybiegi i wybicia piłek nogami przez bramkarza ratują zespół od utraty bramki. Wzrost umiejętności gry nogami przez bramkarza w momencie podań przez własnych obrońców jest bardzo istotny t wymaga stałej poprawy. W wielu najlepszych drużynach bramkarz spełnia rolę drugiego libero. Trening bramkarza powinien być wzbogacony
0 nowe środki treningowe związane z grą w polu.
W każdej drużynie, niezależnie od stosowanego systemu gry, jest wyznaczony organizator gry obronnej najczęściej grający na pozycji libero. Oprócz asekuracji kryjących obrońców stale musi „wypychać” linię obrony do przodu, jak najdalej od własnej bramki. Ustawienie libero jest elastyczne, uzależnione od aktualnej sytuacji na boisku. W momencie skracania pola gry ustawiony w linii z własnymi obrońcami w momentach krytycznych tworzy głębię obrony celem dobrej asekuracji i skutecznych podwojeń, zawsze w pobliżu przypuszczalnego zagrożenia. Takie ustawienie pozwala zarówno na szybkie skrócenie pola gry, grę na spalonego jak również bezpośrednią asekurację walczących przed nim obrońców, pozwala również na tworzenie przewagi liczebnej w miejscu ataku przeciwnika. Razem z drugim, wolnym skrajnym obrońcą, libero jest również organizatorem gry ofensywnej
1 zawodnikiem stwarzającym przewagę liczebną w środku pola.
obrońców
Rola środkowych obrońców jest różna w podstawowych systemach gry. Gra „każdy swego” w systemie trzech obrońców wymaga od kryjących bezbłędnej umiejętności gry 1x1, dobrego przygotowania szybkoś-ciowo-wy trzy małości owego, konsekwencji w realizacji wyłączenia z gry powierzonego mu napastnika. Zwrócić należy uwagę na jedyny moment w grze, w którym kryjący pressingiem jest zwolniony z krycia i przechodzi na krycie strefowe. Ma to miejsce w wypadku przegrania pojedynku 1x1 przez pomocnika w pobliżu bramki i wytworzenia przewagi liczebnej przez zawodników drużyny przeciwnej. W przypadku posiadania przewagi liczebnej przez zespół atakujący należy dążyć do zwolnienia akcji ofensywnej przeciwnika, co pozwala na powrót partnerom i przejście do ustawienia zapewniającego możliwość dobrej asekuracji lub przekazania sobie pilnowanych przeciwników (krycie strefowe).
W systemie 1-4-4-2 (bez libero) rola obrońców polega na agresywnym kryciu w wyznaczonej strefie napastnika przeciwnika z zastosowaniem podwojeń, potrojeń i skutecznej asekuracji z ciągłym skracaniem i zawężeniem pola gry. Grając w „czwórkowym łańcuchu” w obronie, jeden ze środkowych obrońców (libero) pełni rolę organizatora gry defensywnej i ofensywnej. Takie ustawienie pozwala na szybkie skrócenie pola gry jak również bezpośrednią asekurację walczących o piłkę obrońców. Ważnym manewrem obrony jest umiejętność gry z przejściem z ustawienia 1-4-4-2 do ustawienia 1-3-5-2 i odwrotnie. Drugiego napastnika przeciwnika kryje boczny obrońca w swej strefie działania. Stała dążność dó przewagi liczebnej jest warunkiem dobrej organizacji gry defensywnej.
Zadaniem pomocników w grze obronnej w obu stosowanych ustawieniach gry 1-3-5-2 i 1-4-4-2 (bez libero) jest agresywne krycie w strefie w środku pola z dobrą skutecznością w sytuacjach 1x1 ze stosowaniem podwojeń, potrojeń i wzajemnej asekuracji. Agresywne krycie pomocników jak najdalej od własnej bramki w połączeniu ze skracaniem i zawężaniem poia gry przez obrońców daje w konsekwencji dużą możliwość wygrywania pojedynków 1x1 i przejścia do kontrataków większą ilością zawodników. Im większy procent odbioru piłek i przechwytów w strefie środkowej, tym większa ilość i możliwość stosowania szybkich ataków i ataków pozycyjnych.
Skuteczność organizacji gry jest lepsza, gdy napastnicy po skończonej akcji ofensywnej potrafią błyskawicznie wycofać się do strefy środkowej (przynajmniej jeden z nich) i agresywnie atakować przeciwnika z piłką. W momentach wycofania piłki przez przeciwnika do swego bramkarza i ataku na niego napastnika stosujemy skrócenie pola gry. Dodatkowym zadaniem obronnym dla napastników jest celowe atakowanie takich przeciwników, którzy wykazują niepewność przy przyjęciach piłki.
Poprawa skuteczności w zakresie taktyki obronnej drużyny wymaga:
a) doskonalenia odbioru piłki nogą, głową przy wyprzedzeniu i w sytuacji 1x1, w ćwiczeniach taktycznych i fragmentach gry, grach pomocniczych i małych grach (1x1, 2x2, 3x3, 4x4, 5x5, 6x6) na małe bramki i na duże bramki, ale na zmniejszonym polu gry,
b) doskonalenia organizacji gry obronnej we fragmentach gry „atak na obronę”, w układzie zawodników 6x6 i 7x7 na jedną bramkę i dwie małe bramki na połowie boiska,
8