Stopień zmielenia cementu jest wyrażony wielkością powierzchni właściwej, a do jej obliczenia wykorzystuje się pomiar czasu niezbędnego do przepływu określonej ilości powietrza przez sprasowaną warstwę cementu o danej wielkości i porowatości. W warunkach normowych powierzchnia właściwa jest proporcjonalna do /, przy czym t oznacza czas niezbędny do przepływu określonej ilości powietrza przez sprasowaną warstwę cementu. Metoda ta jest metodą porównawczą i dlatego aparat Blaine'a wymaga kalibrowania przy użyciu cementu wzorcowego o znanej powierzchni właściwej.
Po wykalibrowaniu aparatu (studenci tych czynności nie wykonują) należy przygotować naważkę cementu nr.
m = q V (1 -e)
gdzie: q - gęstość cementu
V - objętość komory aparatu Blaine'a e - porowatość cementu, dla cementu portlandzkiego e=0,5
Na dolnej krawędzi komory ułożyć płytkę perforowaną i nakryć ją krążkiem bibuły filtracyjnej. Krążek docisnąć czystym, suchym pręcikiem, aby ściśle przylegał do płytki. Do komory wsypać odważoną ilość cementu m. Na warstwę cementu nałożyć krążek bibuły filtracyjnej. Do komory wprowadzić tłok do zetknięcia z krążkiem bibuły a następnie nacisnąć tłok ostrożnie lecz mocno w dół, do zetknięcia jego główki z komorą.Warstwa cementu jest teraz sprasowana i przygotowana do badania przepuszczalności powietrza.
Komorę umieścić w górnej części manometru uszczelniając połączenie smarem. Sprawdzić szczelność aparatu wg wskazówek prowadzącego. Następnie otworzyć kran odcinający i doprowadzić ciecz manometryczną do najwyższej kreski. Zamknąć kran odcinający i obserwować opadanie cieczy. Włączyć stoper, gdy ciecz osiągnie drugą kreskę i wyłączyć, gdy osiągnie trzecią kreskę na rurce manometru. Zanotować czas I. Powierzchnię właściwą S obliczyć ze wzoru:
q0 Vt
S =---------- s0 [cm2/g]
gdzie:
q0 - gęstość cementu wzorcowego q - gęstość cementu badanego
to - czas przepływu powietrza dla cementu wzorcowego S0 - powierzchnia właściwa cementu wzorcowego
Aparat Vicata z bolcem wyregulować przed badaniem; w tym celu bolec umieścić na szklanej płytce i stawić wskazówkę w punkcie zerowym skali. Bolec podnieść do pozycji wyjściowej.
Odważyć 500 g cementu. Odmierzyć określoną, np. 125cm3, ilość wody i wlać ją do miski mieszarki. Cement wsypać ostrożnie do wody w czasie 5 do 10 s. Włączyć stoper i uruchomić mieszarkę na wolnych obrotach na 90 s. Po 90 s zatrzymać mieszarkę na 15 s, zaczyn cementowy przyczepiony do bocznych ścianek miski zdjąć i dołączyć do zaczynu w misce. Włączyć ponownie mieszarkę na 90 s. Całkowity czas mieszania wynosi 3 min.
Można stosować mieszanie ręczne, pod warunkiem, że da takie same wyniki jak mieszanie mechaniczne.
Płytkę szklaną aparatu Vicata lekko nasmarować. Wymieszany zaczyn wlać do pierścienia Vicata umieszczonego na płytce, wyrównać nożem do poziomu górnej krawędzi pierścienia i ustawie pod bolcem aparatu Vicata. Bolec opuścić ostrożnie do powierzchni zaczynu. Po 4 min. od zakończenia wsypywania cementu do wody zwolnić bolec tak, aby zanurzał się pionowo w środku zaczynu cementowego. Odczytać głębokość zanurzenia w momencie, gdy bolec przestanie zagłębiać się w zaczynie, jednak najpóźniej po 30 s.
Zaczyn posiada konsystencję normową, gdy odległość między płytką a bolcem osiąga 5 do 7 mm. Jeśli otrzyma się inny wynik, badanie należy powtórzyć ze zmienioną ilością wody. Dla zaczynu o konsystencji normowej obliczyć stosunek wodno-cementowy w/c jako stosunek masy wody do masy cementu.
Oznaczanie czasu początku i końca wiązania przeprowadza się na zaczynie o konsystencji normowej. Zasady oznaczenia są podobne, jak dla spoiw gipsowych.
Za początek wiązania uznaje się czas, jaki upłynął od momentu wsypania cementu do wody do chwili, gdy odległość igły aparatu Vicata od szklanej płytki wyniesie 4+1 mm. Za koniec wiązania uznaje się czas, który upłynął między wsypaniem cementu do wody do momentu, gdy igła aparatu Vicata zanurza się tylko na głębokość 0,5 mm w twamiejącym zaczynie cementowym.
Przygotowanie próbek do oznaczenia wytrzymałości na zginanie i ściskanie należy wykonać ściśle według zaleceń normowych.
3