3 (93)

73

Problemy wyznaczania pól tematycznych w badaniach słownictwa

	17. Poczta i informacja	17. Sport i urządzenia sportowe
	18. Życie religijne	18. Rozrywki
	19. Sport i jego urządzenia	19. Rośliny, drzewa i kwiaty
	20. Rozrywki *	20. Zakupy
	21. Rośliny, drzewa i kwiaty	21. Stosunki międzyludzkie
	22. Zakupy	22. Dane personalne
	23. Klimat	23. Klimat i pogoda
	24. Stosunki międzyludzkie
	25. Dane personalne

W stosunku do badań hiszpańskich autorka stworzyła jedno centrum „4. Dom i jego urządzenia” - zamiast dwóch: „4. Meble domowe” i „5. Dom”; jedno centrum „8. Kuchnia i nakrycia stołowe” - zamiast „8. Nakrycia stołowe” i „9. Kuchnia”; dodała centrum „5. Rodzina” i zrezygnowała z centrum „18. Życie religijne” ze względu na mniejszą grupę badawczą. Z. Cygal-Krupa zakładała badanie wyłącznie wyrazów konkretnych, dlatego można zauważyć brak grup dotyczących człowieka jako istoty psychicznej, takich jak np. cechy charakteru, uczucia (Markowski 1992, 84).

Z zestawienia zawartego w tabeli 1. widać wyraźnie, że stosowane podziały nie są wolne od dużej dozy subiektywizmu badawczego, nazbyt uzależniają się od klasyfikacyjnej inwencji interpretatora (Tokarski 2001, 362). Pokazuje to także D. K. Rembiszewska w przeglądowym artykule Słownictwo tematyczne w dwudziestowiecznych opracowaniach leksyko graficznych (2005). We wszystkich analizowanych pracach podziały są arbitralne i uzależnione od koncepcji autora. Zresztą i A. Markowski przyznaje, że schemat zależności leksykalno-semantycznych ma odzwierciedlać naiwno semantyczny stosunek do rzeczywistości językowej tzw. przeciętnego użytkownika języka (Markowski 1992, 84). Problem jednak w tym, że stworzenie identycznej siatki pól tematycznych jest w praktyce niemożliwe, ponieważ nie ma kryteriów formalnych, które pozwoliłyby taki podział stworzyć.

Pola pojęciowe można wydzielać na dwa sposoby: „odgórnie” i „oddolnie”. Zwykle stosuje się sposób pierwszy, rzadziej - drugi. Sposób „oddolny” polega na łączeniu wyrazów w grupy podporządkowane pojęciu nadrzędnemu (koncepcja Porziga). Sposób „odgórny” nawiązuje do teorii Humboldta oraz osiągnięć onomazjologii i polega na podzieleniu rzeczywistości pozajęzykowej na hierarchiczne grupy pojęciowe i przypisaniu tym grupom określonych pól tematycznych.