40 (446)

11.    Czy potrafi kojarzyć zestawiając przedmioty lub obrazki „pasujące do siebie”, takie jak piłka i siatka, krowa i mleko, jabłko i drzewo, list i skrzynka pocztowa?

12.    Porównaj wykonywane przez dziecko rysunki ludzi z rysunkami wykonywa nymi przez pozostałych uczniów klasy.

a.    Sprawdź, czy postać człowieka jest kompletna.

b.    Czy części ciała są proporcjonalne do całości?

c.    Czy części ciała są rozmieszczone właściwie ?

13.    Jaka jest trwałość jego uwagi?

a.    Gdy słucha opowiadań lub muzyki.

b.    Gdy bierze udział w jakiejś czynności grupowej.

c.    Gdy bawi się zabawkami konstrukcyjnymi.

14.    a. Czy jest nadmiernie aktywne?

b. Czy jest zamknięte w sobie ?

15.    Czy trudno mu się jest skupić?

16.    Czy występuje u niego perseweracja, tj. czy powtarza raz za razem te same słowa lub tę samą czynność?

17.    Czy posługuje się pojedynczymi słowami, kilkuwyrazowymi zwrotami, czy zdaniami ?

18.    Czy wyraża się poprawnie pod względem gramatycznym?

a.    Czy używa niewłaściwych zaimków, takich jak «Ja -widzę ci*?

b.    Czy stosuje niewłaściwe formy czasownika, np. «Ja widzi ciebie*?

c.    Czy popełnia obydwa powyższe błędy łącznie, np. «Ja widzi ci»?

d.    Inne błędy.

19.    Czy jego artykulacja jest poprawna ?

20.    Czy ma trudności ze znajdowaniem słów ?

21.    Czy występują u niego skurcze lub arytmia?

a.    Drobnych mięśni dłoni.

b.    Drobnych mięśni języka i ust.

22.    Czy dziecko odróżnia lewą stronę od prawej ? Czy nie określa ich odwrotnie ?

23.    Czy woli posługiwać się jedną z rąk? Jeśli tak, to którą?

24.    Czy jest niezręczne i niezgrabne ?

25.    Czy jest odludkiem?”

Wstępne rozpoznanie trudności w uczeniu się może uzasadniać potrzebę przeprowadzenia specjalistycznych badań psychologicznych, pedagogicznych, lekarskich. Umożliwiają one podjęcie decyzji o dalszym losie dziecka: o umieszczeniu go w szkole lub zakładzie specjalnym lub też o pozostawieniu w szkole dla dzieci normalnie rozwiniętych umysłowo. W tym drugim przypadku zachodzi potrzeba opracowania programu postępowania korekcyjno-wyrównawczego przeciwdziałającego opóźnieniom i zaburzeniom rozwojowym. Przykłady stosowanych w tym celu ćwiczeń rozwijających umiejętność porozumiewania się słownego, wywierających korzystny wpływ na rozwój ruchowy, kształcących pojęcia i myślenia podaje W. Peterson.¹

W odniesieniu do dzieci wykazujących opóźnienia w nauce szkolnej znajduje również zastosowanie ,.metoda dobrego startu”.² Umożliwia ona harmonijny rozwój motoryki przez ćwiczenia ogólnej sprawności ruchowej, sprawności manualnej, koordynacji spostrzegania wzrokowego i słuchowego, ogólnej orientacji przestrzenno-czasowej. Metoda ta może być wykorzystana w celu przygotowania dzieci do rozpoczęcia nauki czytania i pisania oraz dla przeciwdziałania występującym dys-harmoniom rozwojowym. Program terapeutyczny obejmuje ćwiczenia ruchowe, ruchowo-słuchowe oraz ruchowo-wzrokowo-słuchowe.

J. Magnuska waz z zespołem współpracowników stworzyła metodę terapii dzieci nerwicowych i dyslektycznych, która spełnia funkcję uspokajającą oraz rozwijającą różne funkcje psychiczne dziecka. Cele realizowane za pośrednictwem tej metody to zarówno wyrównanie opóźnień i dysharmonii rozwoju, jak i oddziaływanie terapeutyczne przez:

„1. Ogólne uspokojenie systemu nerwowego, przywrócenie równowagi psychicznej, doprowadzenie do właściwych wyładowań twórczości dziecka w celowym działaniu.

2.    Doprowadzenie do coraz dłuższych okresów koncentracji uwagi.

3.    Rozwijanie logicznego myślenia przez obserwowanie, porównywanie, segregowanie, klasyfikowanie przy wykonywaniu i układaniu loteryjek, albumów itp.

4.    Wyrabianie analizy wzrokowej przez kopiowanie i odwzorowywanie rysunków stopniowo z coraz większym zasobem drobnych szczegółów oraz obserwowanie połączone z porównywaniem w czasie wykonywania specjalnych loteryjek.

6. Wyrabianie sprawności manualnej przez wykonywanie różnych zajęć wymagających coraz dokładniejszych i bardziej precyzyjnych ruchów.

6.    Przyzwyczajenie dzieci do samokontroli czynności.

7.    Wytwarzanie dobrego kontaktu z rzeczywistością przez planowe rozwijanie zainteresowań.

8.    Kształtowanie pozytywnego stosunku do otoczenia i do pracy”.*

Niepowodzenia szkolne występują u uczniów dyspanseryjnych, wykazujących różne schorzenia, wady i defekty rozwojowe. Według

153

1

   Ibidem, s. 202 —248.

2

   Bliższe informacje dotyczące tej metody są zawarte w pracy H. Nartowskiej Opóźnienia i dysharmonie rozwojowe, op. cit., s. 196—200.

* T. Danielewicz, A. Koźmińska, J. Magnuska Terapia uspokajająca i rozwijająca dla dzieci nerwicowych i dyslektycznych. Metoda leczniczo-pedagogiczna. Warszawa Polskie Towarzystwo Higieny Psychicznej 1974, s. 14 — 15.