411 (3)

•e?

^?Soi

N

111

na taki jaki był po odkształceniu. Oprócz stopu nitinol (49+51% at. Ni) efekt pamięci kształtu wykazuje wiele innych stopów, np. Ag-Cd (44+49% at. Cd), Cu-Zn-Sn (34,7% at. Zn i 3% at. Sn), Cu-Sn (15% at. Sn ), Ni-Al (36+38% at. Al) i inne.

Uwaga. Mf - koniec przemiany martenzytycznej, Af - koniec przemiany powrotnej (martenzytu w austenit).

Zaciśnięcie

■==■£ =E3-

■A,

■*S

^Hf[OdlisztaTcenie Nagrzewanie

Rys. 15.33. Przykład wykorzystania efektu pamięci kształtu do samozaciskających się tulejek, łączących przewody rurowe

15.141. Co to jest efekt pseudosprężystości?

Sra

Jest to efekt ściśle związany z pamięcią kształtu. Polega na tym, że zachodzące w określonej temperaturze odkształcenie plastyczne (nieliniowe), które następuje po liniowym odkształceniu sprężystym, cofa się prawie zupełnie po zdjęciu obciążenia. Efekt pseudosprężystości ilustruje wykres na rys. 15.34, przedstawiający zależność wydłużenia od naprężenia monokryształu ze stopu Cu-14,2Al-4,4Ni (% mas.). Istotne jest, że krzywa wzrostu naprężenia bgf nie pokrywa się z krzywą spadku naprężenia ghl.

- ^Jchego stosuje sj

' warunkach tan;

'afituidolM

Wydłużenie, X

iz WJ. Bathh i w wielu innjd: piana marten#-ostanie plastya-

o od^yskujeawt?

mperatuiy (>^ zmieniać

Rys. 15.34. Krzywa rozciągania monokryształu ze stopu Cu-14,2Al-4,2Ni wykazującego efekt pseudosprężystości (Otsuka, Shimizu); bgf -wzrost naprężenia, ghl - zmniejszanie naprężenia

15.142. jaka jest interpretacja zjawiska pamięci kształtu i pseudosprężystości?

Obydwa zjawiska są związane z odwracalną przemianą martenzy-tyczną. Dlatego stopy wykazujące te efekty są zwane marmem (od