44 45 (28)

autorem jest A. W. Maszke¹. Na tendencje badań ilościowych i jakościowych w pedagogice zwraca uwagę między innymi A. Radziewicz-Winnicki w książce Społeczeństwo w trakcie zmiany. Rozważania z zakresu pedagogiki społecznej i socjologii transformacji².

Sytuacja taka nie jest typowa tylko dla polskiej pedagogiki. Jej odzwierciedlenie znajdujemy w metodologicznej literaturze naukowej pochodzącej z zagranicy. Posłużymy się wybranymi arbitralnie przykładami z literatury niemieckiej i amerykańskiej. W podręczniku autorstwa H. Gudjons ujęte są w rozdziale na temat metod badań pedagogicznych (metod badawczych nauki o wychowaniu) - metody ilościowe oraz jakościowe³. W podręczniku F. W. Krona, ukazującym kontekst pedagogicznych teorii naukowych dla pedagogów, znajdujemy rozważania na temat ilościowych i jakościowych metod badawczych - z uwzględnieniem fenomenologii i hermeneutyki⁴. W podręczniku będącym wprowadzeniem do teorii i metod badań w pedagogice (nauce o wychowaniu) autorstwa H.-H. Krugera zamieszczone są informacje dotyczące jakościowych i ilościowych metod badań pedagogicznych⁵. W amerykańskich opracowaniach podręcznikowych ujęte są w tytułach nazwy bądź badań ilościowych i jakościowych⁶, bądź metod badań ilościowych i jakościowych⁷.

Wróćmy jednak do polskiej literatury naukowej. Zwrot w stronę badań jakościowych owocuje opracowaniami książkowymi w całości lub w części poświęconymi temu rodzajowi badań. Oto wybrane przykłady:

K. Ablewicz poddała analizie możliwości podejścia hermeneutycznego i fenomenologicznego w badaniach pedagogicznych⁸. J. Gnitecki w formie systematycznego wykładu przedstawił podstawy metodologii badań w pedagogice hermeneutycznej⁹. Możliwości praktycznego wykorzystywania metod badań jakościowych w pedagogice ukazane zostały w pracy zbiorowej pod redakcją B. Smolińskiej-Theiss zatytułowanej Badanie i działanie¹⁰.

Praktycznemu wykorzystywaniu metody etnograficznej w badaniach pedagogicznych, przede wszystkim na terenie szkoły, poświęcił uwagę I. Kawecki¹¹. M. Sawicki dokonał analizy hermeneutyki wykorzystywanej w praktyce badań pedagogicznych - przede wszystkim w dziedzinie wychowania i kształcenia¹². Problematyce badań jakościowych w pedagogice, zarówno w odniesieniu do podstaw teoretycznych i metodologicznych, jak i do wybranych metod badań jakościowych - w nawiązaniu do doświadczeń zagranicznych, poświęcona jest praca zbiorowa pod redakcją D. Urbaniak-Zając i J. Piekarskiego, nosząca tytuł Jakościowe orientacje w badaniach pedagogicznych¹³. Specyficzną pracą z powodu uwzględnienia kategorii dialogu w pedagogicznych badaniach jakościowych - z uwzględnieniem języka dialogu w tych badaniach, metafory w dialogicznym postępowaniu badawczym, dialogu dwupodmioto-wego i wielopodmiotowego, międzypodmiotowej przestrzeni dialogicznej „POMIĘDZY” - jest książka U. Ostrowskiej Dialog w pedagogicznym badaniu jakościowym¹⁴. Godne uwagi są publikacje książkowe, w których przy okazji analizy metodologicznej podstaw badań własnych autorów przybliżana jest czytelnikowi jakaś specyficzna metoda czy tech-

45

1

   A. W. Maszke, Metodologiczne podstawy badań pedagogicznych, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2004.

2

   A. Radziewicz-Winnicki, Społeczeństwo w trakcie zmiany. Rozważania z zakresu pedagogiki społecznej i socjologii transformacji, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2004. Autor ten na s. 155 stwierdza, że „można dostrzec ożywienie zainteresowania metodologią jakościową i z wolna zarysowującą się skłonność do zwracania się ku temu typowi badań”.

3

   H. Gudjons, Pddagogisches Grundwissen. Uberblick-Kompendium-Studienbuch, Bad Heilbrunn: Verlag Julius Klinkhardt 1994.

4

   F. W. Kron, Wissenschaftstheorie fur Piidagogen, Munchen - Basek Ernst Reinhardt Verlag 1999.

5

   H.-H. Kruger, Einfiihrung in Theorien und Methoden der Erziehungswissenschaft, Opladen: Leske-Budrich 2002. [Wprowadzenie w teorie i metody badawcze nauk o wychowaniu, prze!. D. Sztobryn, Gdańsk: GWP 2005],

6

   B. Johnson, L. B. Christensen, Educational Research: Quantitative, Qualitative and Mixed Approaches Research, New Jersey: Pearson Allyn and Bacon 2003; J. W. Cres-well, Educational Research: Planning, Conducting, and Enaluating Quantitative and Qu-alitatiye Research, New Jersey: Prentice Hall 2001.

7

   J. W. Creswell, Research Design: Qualitative, Quantitative and Mixed Methods Approaches, Newbury Park - London - New Delhi: Sagę Publications 2002.

8

   K. Ablewicz, Hermeneutyczno-fenomenologiczna perspektywa badań w pedagogice, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 1994.

9

   J. Gnitecki, Elementy metodologii badań w pedagogice hermeneutycznej, Zielona Góra: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej 1996.

10

   Badanie i działanie. W poszukiwaniu metod organizowania środowiska wychowawczego, pod red. B. Smolińskiej-Theiss, Warszawa: Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego 1988.

11

   I. Kawecki, Metoda etnograficzna w badaniach edukacyjnych, Łódź: Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych 1994; tenże, Etnografia i szkoła, Kr aków: Oficyna Wydawnicza „Impuls” 1993.

12

   M. Sawicki, Hermeneutyka pedaqoqiczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Semper” 1996.

13

   Jakościowe orientacje w badaniach pedagogicznych. Studia i materiały, pod red. D. Urbaniak-Zając, J. Piekarskiego, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2001.

14

   U. Ostrowska, Dialog w pedagogicznym badaniu jakościowym, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2000.