44 (345)

Powyższa wypowiedź zawiera błąd polegający na powtórzeniu. Wątpliwa jest też zasadność użycia określenia wielka kultura w celu nazwania stopnia umiejętności przygotowywania piłkarskiej murawy, b) Co by było, gdyby pokropiło? - Janusz Góra. W wypowiedzi komentatora pojawit się rym, który jest próbą zastosowania stylizacji. W sytuacji sprawozdania sportowego rym nie pasuje do kontekstu. stanowi więc przykład ztego użycia tego środka językowego.

6. Poprawność fleksyjna dotyczy odmiany wyrazów. Błędy fleksyjne polegają na stosowaniu nieodpowiednich końcówek. Wśród wypowiedzi komentatorów takich błędów nie odnotowano.

Aby sformułować wnioski i przedstawić je w sposób przejrzysty (komunikatywny), warto zacząć od podsumowania - np. w formie wyliczenia: ►»Analizowanie relacji z różnych zawodów sportowych potwierdziło, że w wypowiedziach komentatorów pojawiają się błędy językowe.

►►Najliczniej występują błędy składniowe Dotyczą one niewłaściwego szyku wyrazów oraz są przejawem trudności ze stosowaniem związków wyrazowych. Niespójne zdania często są źródłem humoru językowego. Występowanie błędów składniowych usprawiedliwić można koniecznością szybkiego reagowania na zmiany na boisku czy stadionie sportowym. Czasem sytuacja tak bardzo przerasta mówiącego, że jeden komunikat znajduje się w tym samym zdaniu tuż obok następnego, który jest z nim sprzeczny.

►►Bardzo rażą odbiorcę btędy frazeologiczne. Komentatorzy lubią posługiwać się frazeologizmami. ale nie zawsze odpowiednio je dobierają. Częste jest łączenie dwóch różnych związków frazeologicznych.

►►Btędy fonetyczne są rzadkością. Wszystkie przykłady pochodzą z relacji jednego dziennikarza.

►►W sprawozdaniach z zawodów sportowych nie występują btędy fleksyjne.

Wniosek:

Wypowiedzi publiczne osób będących autorytetami w jakichś dziedzinach powinny być zgodne z normami językowymi. Dążność do poprawności jest objawem przestrzegania zasad kultury języka, a właśnie od osób publicznych można wymagać stosowania polszczyzny kulturalnej. Pewnym usprawiedliwieniem występowania błędów językowych w relacjach z zawodów sportowych jest to, że prezentowane są na żywo i pod wpływem silnych emocji, bez możliwości przemyślenia i poprawienia wypowiedzi. Btędy można ttumaczyć również niemożnością nadążenia za szybkimi zmianami sytuacji podczas zawodów.

Materiały pomocnicze

Uczeń występujący przed komisją egzaminacyjną może mieć przed sobą ramowy plan wypowiedzi. bibliografię i spis materiałów pomocniczych - na jednej stronie formatu A4. Na tak niewielkiej kartce trudno zapisać wszystko, co potrzebne - dlatego należy wykorzystać możliwość przygotowania licznych pomocy. Do omawianej prezentacji należałoby przygotować: plansze z definicjami, wykres przedstawiający typologie błędów, kartki z przykładami błędów różnego typu, ewentualnie wykres ilustrujący częstotliwość występowania ppszczeoólnych typów błędów w zebranym materiale (kolorowy, czytelny, przyciągający wzrok).

Rozmowa z komisją

Wbrew pozorom wcale nietrudne jest domyślenie się. jakie pytania mogą zostać zadane. Oto najbardziej prawdopodobne:

1.    W jaki sposób zbierałeś materiał językowy?

2.    Jak dobrałeś bibliografię?

3.    Które pozycje wymienione w bibliografii były najbardziej pomocne w analizie błędów; w jakim zakresie wykorzystałeś te książki/artykuty?

4.    Czy potrafisz wyjaśnić użyte w prezentacji pojęcia z dziedziny językoznawstwa, np.: język mówiony, słały związek frazeologiczny, zapożyczenie, akcentowanie, związki wyrazowe (związek zgody) itd.?

5.    Jaka jest różnica pomiędzy językiem mówionym a pisanym?

6.    Co to jest kultura języka? Jaka relacja występuje pomiędzy kulturą języka a poprawnością językową?

7.    Dlaczego wybrateś ten temat?

8.    Z jakimi trudnościami musiałeś sobie poradzić w trakcie przygotowywania prezentacji?

Rozmowa z komisją ma trwać okoto 10 minut. To niedużo. Może być jednak okazją na dopowiedzenie tego wszystkiego, co nie zmieściło się w prezentacji. Komisja na pewno będzie pod wrażeniem, gdy uczeń wykaże, że zebrany materiał wnikliwie opracował oraz opanował przy tym nowe umiejętności i zdobył wiedzę wykraczającą poza szkolne programy.

KATARZYNA MYRCIK

II Karta A4 dla komisji

Imię i nazwisko ucznia:.......................

Temat: Oceń poprawność językową wypowiedzi komentatorów sportowych. Scharakteryzuj kryteria, którymi się posłużyłeś.

I    Literatura podmiotu: -

II    Literatura przedmiotu:

1.    Bąba S., Twardy orzech do zgryzienia, czyli o poprawności frazeologicznej, Poznań 1986.

2.    Buttler D„ Kurkowska H.. Satkiewicz H., Kultura języka polskiego, 1.1, Warszawa 1971.

3.    Gis A., Kaniewski J., Moja polszczyzna, Poznań 2002, ss. 168-172 (rozdział Poprawność językowa i kultura języka).

4.    Język polski. Poradnik Profesora Andrzeja Markowskiego, red. M. Grud-nik-Zwolińska, Warszawa 2003.

5.    Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, Warszawa 1989.

6.    Markowski A., Puzynina J., Kultura języka [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001, ss. 48-72.

7.    Miodek J., O normie językowej [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001, ss. 73-84.

8.    Nowy słownik poprawnej polszczyzny, red. A. Markowski, Warszawa 2002.

9.    Nowy słownik ortograficzny PWN z zasadami pisowni i interpunkcji, red. E. Polański, Warszawa 2002.

10.    Słownik poprawnej polszczyzny, red. W. Doroszewski, Warszawa 1995.

11.    Słownik języka polskiego, red. M. Szymczak, Warszawa 1978.

III.    Plan:

1.    Wstęp:

a.    określenie celu prezentacji, którym jest ocena poprawności językowej sprawozdań sportowych,

b.    zakres prowadzonych analiz - wypowiedzi ustne komentatorów sportowych zebrane podczas transmisji z różnych zawodów.

2.    Przedstawienie najważniejszych definicji:

a.    poprawność językowa,

b.    norma,

c.    błąd.

3.    Typy błędów językowych - omówienie wykresu.

4.    Analiza przykładów błędów:

a.    słownikowych,

b.    frazeologicznych,

c.    składniowych,

d.    fonetycznych,

e.    stylistycznych.

5.    Podsumowanie i wnioski.

IV.    Materiały pomocnicze:

1.    Plansze z definicjami.

2.    Wykres: klasyfikacja błędów.

3.    Plansze z przykładami błędów językowych.

Podpis zdającego...............................................