100201

1. Kontrakty literalne.

Kontrakty literalne zawierane litteris, polegały na tym. że osiągnięte poroamifllię ttzAŁbylŁHgiaZŁę-łY postaci fonnalnego wpisu do księgi rachunkowej.

Wpływy i wydatki były notowane w domowych księgacli rachunkowych, a dokonywane wpisy miały' dwojaki charakter prawny:

do powstania nowych zobowiązali prowadziły tylko niektóre wpisy. tzw. mmi i na transcripticia. Transcriptio była rodzajem „przeksięgowania" zobowiązania istniejącego już poprzednio i jeszcze nie /realizowanego. Operacja ta mogła mieć dwojaką postać:

a)    transcriptio a re in personom („z przedmiotu na osobę”) dokonywała się miedzy wierzycielem a dhiżnikian. za obopólnym poroznmiaiian. Wierzyciel, któremu się należało świadczenie, wpisywał w swojej księdze - po stronie wydatków fikcyjną wypłatę dłużnikowi (expensilatio). przetwarzając w tai sposób dotychczasową należność w pieniężny dhig literalny

b)    transcriptio a persona in personom (..z osoby na osobę”) dokonywała się pomiędzy trzana osobami, za zgoda wszystkich uczestników. Dotychczasowy dłużnik podstawiał w swoje miejsce drugiego i tego drugiego wiazyciel obciążał, wpisując na jego nazwisko fikcyjną wypłatę

po stronie wydatków (expensa) notowano udzielone istotnie pożyczki. Tc zapiski „kasowe” (nomina arcaria) nic stw^rarzały nowego zobowiązania, lecz potwierdzały tylko zobowiązania już istniejące.

Pcrcgryni mieli natomiast swój własny rodzaj zobowiązania literalnego. Polegał on na tym. że dłużnik wystawiał akt pisanny zwany chirographum lub syngrapha, w którym uznawał, że jest coś winien drugiemu. Chirographum wystawiał dłużnik w jednym egzemplarzu, syngraphae sygnowały obie strony i każda otrzymywała egzanplaiz.