7648594453

1₃8

Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja

polega na tym, że pojęcie mitu w rozumieniu Straussa nie ma charakteru mitologicznego, lecz charakter oświeceniowy²⁸.

Reakcją na tę książkę staje się podział, jaki dokonuje się wśród zwolenników Hegla, a mianowicie podział na lewicę i prawicę heglowską. Prawica heglowska (starohegliści) to myśliciele rozwijający system Hegla, interpretujący jego filozofię na sposób bardziej lub mniej zgodny z chrześcijaństwem. Natomiast lewica heglowska (młodohegliści) szuka możliwości nowej interpretacji filozofii Hegla, nie stroniąc także od idei rewolucyjnych. Karl Lowith (1897—1973), uczeń Martina Heideggera, sytuację tę charakteryzuje w sposób następujący: „Znamienne dla podziału szkoły heglowskiej na prawicę w postaci staroheglistów i lewicę w postaci młodoheglistów jest to, iż nie wynikał on z różnic czysto filozoficznych, lecz politycznych i religijnych. Pod względem formy wywodzi się on z politycznego podziału parlamentu francuskiego, pod względem treści zaś — z różnych zapatrywań w kwestii chrystologii”²⁹. Słusznie podkreśla Lowith pozafilozoficzne źródła podziałów w ramach szkoły heglowskiej. Okazuje się bowiem, że na długie lata czynniki inne niż filozoficzne zdeterminowały rozumienie filozofii.

Hegel wywarł ogromny wpływ na filozofię niemiecką, europejską, a nawet światową. Uczniami Hegla obsadzano niemal wszystkie katedry filozoficzne w Niemczech, a także poza granicami kraju. Szkolę heglowską tradycyjnie dzieli się na dwa zasadnicze odłamy: na staroheglistów (zwanych prawicą heglowską) oraz na młodoheglistów (zwanych lewicą heglowską). Rewolucja, o której tu mowa, związana z ruchem lewicy heglowskiej, dała początek filozofii nazywanej filozofią prcuds. W tym znaczeniu można powiedzieć, że filozofia Marksa ma swego prekursora w osobie polskiego filozofa Augusta Cieszkowskiego (1814— 1894), autora idei „filozofii czynu”, do której nawiązywali przedstawiciele lewicy heglowskiej, a zwłaszcza Arnold Rugę (1802—1880) oraz Moses Hess (1812—1875). Leszek Kołakowski w następujący sposób charakteryzuje tę filozofię: „W przekształceniu heglowskiej dialektyki negacji w »filozofię czynu«, albo raczej w hasło zniesienia różnicy między filozofią a czynem, istotną rolę odegrał polski arystokrata August hrabia Cieszkowski, a zwłaszcza jego wczesny niemiecki traktat Prolegomena zur Histońosopłue (Berlin 1838)”³⁰.

²⁸    Zob. ibidem.

²⁹    K. Lowith: Od Hegla do Nietzschego. Rewolucyjny przełom w myśli XIX wieku. Tłum. S. Gromadzki. Warszawa 2001, s. 73.

³⁰    L. Kołakowski: Główne nurty marksizmu. Cz. 1..., s. 104—105. Zob. R. Panasiuk: Przyroda — człowiek — polityka. Z dziejów filozojii niemieckiej XVIII/XIX wieku. Warszawa 2002, s. 198—212.