7648594428

7648594428



Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja

ponieważ „praca kształtuje*96. Wniosek, jaki Hegel wyciąga z dialektyki pana i niewolnika, można by sformułować następująco: samowiedza jest świadomością myślącą97. Wolność samowiedzy (świadomości) wyraża się — zdaniem Hegla — w stoicyzmie, sceptycyzmie oraz w świadomości nieszczęśliwej, która jest świadomością „siebie jako istoty podwojonej i ze sobą tylko sprzecznej*98. Hartmann daje wyraz przekonaniu, że dialektyka pana i niewolnika należy do najpiękniejszych fragmentów Fenomenologii ducha. „Zarazem — pisze on —jest to najlepszy przykład dialektyki tkwiącej w samej rzeczy, a więc jej treściowo doświadczalnej obiektywności i niezależności od systematyczno--stanowiskowych założeń*99. Schnadelbach natomiast zwraca uwagę, że w dialektyce pana i niewolnika znajdujemy podstawę stosunków społecznych: „Już młody Marks wierzył, że w rozdziale Fenomenologii ducha poświęconym samowiedzy odkrył teorię struktury walki klas, która zgodnie z Manifestem komunistycznym, stanowi istotę wszelkiej dotychczasowej historii. Dlatego marksistowska lektura Hegla prawie

zawsze nie tylko interpretowała ten rozdział historyczno-filozoficznie, lecz ponadto wynosiła go do rangi kluczowego tekstu całej Heglowskiej filozofii*100.

Kolejnym, trzecim już — oprócz świadomości i samowiedzy — filarem Fenomenologii ducha jest rozum. „Dzięki temu, że samowiedza okazuje się teraz rozumem, jej dotychczasowy negatywny stosunek do

innobytu przemienia się w stosunek pozytywny”101. W rozumie samowiedza „odkrywa świat jako swój nowy rzeczywisty świat*102. Samowiedza odkrywa zatem, że byt, któremu przypisujemy realność i doskonałość, nie leży poza nią, lecz tkwi w niej. Innymi słowy, samowiedza odwołuje się do idealizmu, a zasada tego idealizmu brzmi: „Rozum to pewność świadomości, że jest ona wszechrealnością; w taki oto sposób idealizm wyraża pojęcie rozumu”103. Tym, co nowe — zauważa Hartmann — nie jest ani sama teza, ani podana definicja rozumu, ani też twierdzenie, że jest to idealizm. Tym, co nowe, jest tutaj fakt, że twierdzenie to stanowi rezultat stopniowego procesu104. Rozum ukazu-

96    Ibidem, s. 226.

97    Zob. ibidem, s. 231. Hartmann pisze: „Świadomość »wolna« jest świadomością myślącą”. N. Hartmann: Die Philosophie des deutschen Idealismus..., s. 336.

98    G.W.F. Hegel: Fenomenologia ducha..., T. 1, s. 240.

99    N. Hartmann: Die Philosophie des deutschen Idealismus..., s. 333.

100    H. Schnadelbach: Hegel. Wprowadzenie..., s. 66.

101    G.W.F. Hegel: Fenomenologia ducha..., T. 1, s. 268.

102    Ibidem, s. 269.

103    Ibidem.

104    Zob. N. Hartmann: Die Philosophie des deutschen Idealismus..., s. 338.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
98 Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja historyczno-filozoficzne o myśli Hegla [,..]”
100 Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja stems der Philosophie10, znanym po prostu ja
102 Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja wy dawnej logiki, dla której to, czym zajmuj
104 Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja w tamtym świecie, gdyż sami jesteśmy
Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja go siebie, przeciwieństwa”37. Zarazem jednak wsk
io8 Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja wiedzą właściwą, tzn. aby mogła wytworzyć te
110 Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja lutu, o ile jest ona rozumem, a jej czyn wie
112 Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja czyli bytem samym w sobie. Ale jest on bytem
114 Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja duje w efekcie, że istota rzeczy (duch) jest
118 Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja pierwowzór zarówno w »duchu praw (lesprit de
120 Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcjaNauka logiki Fenomenologia ducha ukazuje całą
Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja la się Absolut”125. Jednakże Absolut, jako podmi
124 Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja du, dlatego właśnie pojęcie podlega takim sa
126 Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja — w odróżnieniu od sposobu myślenia
Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja Po pierwsze, jest to filozofia szkoły heglowskie
132 Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja I jeszcze jedna uwaga, od której rozpoczyna
134 Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja jest to naciągana teleologia, która w imię p
136 Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja Leszek Kusak pisze: „[...] można wprawdzie
138 Filozofia Hegla i jej dziewiętnastowieczna recepcja polega na tym, że pojęcie mitu w rozumieniu

więcej podobnych podstron