HISTORIA LITERATURY
Hugo Kołłątaj
• charakterystyczne gatunki: erotyk, anakre-ontyk, bilet poetycki, epigramat, miniatura idylliczna, kuplet, portret, powiastka, liścik miłosny
• nacisk na czar, elegancję, wdzięk i dobry smak
• lekkość, swoboda, aluzja, czułość, tkliwość, sprawianie przyjemności doskonałą, wypieszczoną formą - hedonizm
9 styl średni - rezygnacja ze stylu wysokiego
• charakterystyczne gatunki: sielanka, powieść sentymentalna
• nacisk na uczuciowość, dobroć 9 hasło powrotu do natury
• eksponowanie wewnętrznych przeżyć - autoanaliza
9 nastawienie na wzruszenie odbiorcy 9 odwołania do ludowych środków wyrazu 9 tematyka miłosna, na ogół szczęśliwa, chociaż niepozbawiona rozstań, scen zazdrości i samotności
9 charakterystyczne gatunki: bajka, satyra, poemat heroikomiczny (głównie gatunki o rodowodzie antycznym)
9 pochwała rozumu i racjonalności 9 utylitaryzm
9 stosowanie zasad decorum 9 nacisk na dydaktykę i moralizatorstwo 9 przestrzeganie czystości gatunkowej 9 tworzenie według zasad i reguł 9 zasada mimetycznego naśladowania rzeczywistości
9 tradycjonalizm - nieustanny dialog z przeszłością, zwłaszcza antyczną 9 harmonia, jasność, proporcja, np. w zakresie budowy utworu
9 utylitaryzm 9 dydaktyzm 9 moralizatorstwo 9 realizm
9 zaangażowanie polityczne 9 obecność publicystyki
9 wierność założeniom gatunkowym ukształtowanym przez poetykę antyczną
(1750-1812) duchowny, doktor filozofii, prawa i teologii, zwolennik republiki, w Polsce monarchii konstytucyjnej, domagał się zniesienia wolnej elekcji i liberum veto oraz likwidacji pańszczyzny, opowiadał się za dziedzicznością tronu oraz równouprawnieniem mieszczan i szlachty, podkreślał znaczenie prawa własności jako podstawy dobrobytu jednostki i narodu, główne dzieło polityczne: Do Stanisława Małachowskiego... Anonima listów kilka.
(1700-1773) duchowny - pijar, zwolennik monarchii parlamentarnej, domagał się zniesienia wolnej elekcji i liberum veto, opowiadał się za dziedzicznością tronu, stałym sejmem
(w którym głosować Stanisław Konarski miano większością
głosów) i wolnością dla włościan, główne dzieło polityczne: O skutecznym rad sposobie■
Ignacy Krasicki
Franciszek Karpiński
(1735-1801) - przedstawiciel klasycyzmu, biskup warmiński, przyjaciel Stanisława Augusta Poniatowskiego. To z jego inspiracji opracował plan najważniejszego polskiego czasopisma doby oświecenia, „Monitora", a następnie współredagował wiele jego numerów. Znawca sztuki, erudyta, dyplomata, elo-kwentny i wykształcony, będący duszą towarzystwa. W czasopiśmie „Zabawy Przyjemne i Pożyteczne" wydrukował słynny Hymn do miłości ojczyzny. Jako autor poematu Myszeida pieśni X zadebiutował w roku 1775. W ciągu następnych lat ukazały się: Mikołaja Do-świadczyńskiego przypadki, Mo-nachomachia, Historia, Bajki i przypowieści, Satyry, Antymo-nachomachia, Wojna chocimska oraz trzy komedie: Solenizant, Statysta i Łgarz.
(1747-1822) - publicysta, pisarz, poeto. Uczestnik konfederacji barskiej, działacz królewskiego stronnictwa patriotycznego, członek Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych. W 1797 r. napisał Pieśń Legionów Polskich we Włoszech, znaną jako Mazurek Dąbrowskiego. Autor między innymi wierszy, librett operowych, tragedii historycznych (Zygmunt August), komedii obyczajowych, listów patriotycznych.
Franciszek Karpiński
(1 741-1825) - główny przedstawiciel sentymentalizmu w poezji polskiej. Starannie wykształcony, czerpał w swojej twórczości ze wzorów zagranicznych i rodzimej poezji ludowej. Pierwszy tom poezji, Zabawki wierszem, opublikował w wieku 40 lat. Był uczuciowo związany z trzema kolejnymi kobietami, które w swoich wierszach przedstawiał zawsze jako Justyny. W jego twórczości pojawiały się również motywy patriotyczne.
Franciszek Dionizy Kniaźnin (1750-1807)
- poeta, dramatopisarz, sekretarz i nadworny poeta księcia Adama Czartoryskiego oraz nauczyciel jego dzieci. Autor bajek wzorowanych na twórczości La Fontaine'a. Talent swój ujawnił w zbiorach Erotyki, Wiersze, Poezje. Łącząc formy klasyczne jak oda z poezją sentymentalną oraz realiami codziennego życia, był jednym z najwybitniejszych twórców epoki stanisławowskiej.
Franciszek Dionizy Kniożnin
Józef Wybicki