45 (169)

Top WW\^

A

\

I

I

Rys. M

gaszącą i rezystor w obwodzie bazy, jak to pokazane jest na rysunku L.

Jeśli chodzi o głośnik, to też nie wiadomo, jaką ma oporność. Wprawdzie najpopularniejsze są głośniki o oporności 8f>, jednak spotyka się też głośniczki o oporności 100 omów i więcej. Sygnalizowane przez niektórych uczestników ryzyko uszkodzenia głośnika prądem stałym jest przesadzone. Otóż jak się już okazało, prąd wyjściowy procesora jest ograniczony i można policzyć ze wzoru P =I“, że na przykład prąd 70mA, płynąc przez głośnik o rezystancji 80, wydzieli w nim moc strat

P =(0,07A)²* 80= 0,04W = 40mW a taka moc nie uszkodzi nawet małeao głośniczka. Czyli proponowane bezpośrednie włączenie głośnika nie jest ewidentnym błędem i nie grozi uszkodzeniem nawet najmniejszego głośnika. Oczywiście, taki sposób dołączenia nie jest korzystny - w najprostszym przypadku do poprawy sytuacji wystarczy dodać kondensator, który odetnie składową stałą, według rysunku M. Kilku uczestników' słusznie zaproponowało zastosowanie w^r roli głośnika membrany piezo, którą można dołączyć bezpośrednio, według rysunku B.

Niektórzy uczestnicy słusznie przypomnieli o potrzebie dodania w obwodzie zasilania kondensatora lub kilku kondensatorów. Dwóch Kolegów jasno stwierdziło, że chodzi nie tylko filtrację tętnień, co o pochłanianie impulsów indukujących się w indukcyjnoś-ciach. Rzeczywiście diody, czy to wbudowane w układ scalony (rysunek G), czy dołączone oddzielnie, uchronią przed przepięciami, czyli wzrostem napięcia, ale w sumie cała taka operacja polega na tym, że energia zgromadzona w indukcyjności jest przekazywana do innego obwodu, często do obwodu zasilania. W przypadku zasilania z akumulatorów' nie ma problemu - taka porcja energii „wracająca z indukcyjności” podładuje po prostu akumulator. Problem mógłby się pojawić w przypadku zasilacza stabilizowanego z bardzo małą pojemnością na wyjściu - taki zasilacz nie może pochłonąć znaczącej ilości energii, a to spowodowałoby wzrost napięcia. Właśnie w'tedy potrzebny byłby w obwodzie zasilania kondensator o odpowiednio dużej pojemności, żeby przyjął energię z ccw'ki, bez znaczącego wzrostu napięcia. W praktyce ilości energii gromadzonych w maleńkim silniczku czy głośniczku jest niewielka i nic jest to istotna kwestia, bo wystarczy stosunkowo nieduży kondensator filtrujący.

Za prawidłowe mogę uznać wszystkie nadesłane odpowiedzi, choć nie wszystkie były wyczerpujące. Upominki za zadanie NieGralól otrzymują:

Sebastian Oleksiak - Łódź,

Tomasz Ruchałowski - Nowy Sącz, Krzysztof Milian - Brody,

Sławomir Gandyra - Kalety.

Trzecia klasa Szkoły Konstruktorów

T

Rys. A

Rys. C

>

0

co

CN

1

Rys. B

Tym razem zadanie jest o tyle trudniej-

sze, że trzeba zdobyć			Rozwiązanie zadania	prądu wypły-	>
			Policz 162	wającego Iadj,	to OJ
Obecnie nie jest to jed- m		Ri	W EdW 8/2009 przedstawione było zada-	można zależ-	*—

0.36W

R2

Rys. D

£l OJ			]/ >1
X		/	P g£
■sl r-	/i	I

167

Mamy urządzenie zasilane z czterech baterii

jednorazowych, alkalicznych paluszków' AA. /

Średnio pobiera ono moc 0,36W (rysunek A).

W ramach zadania PoliczI67 należy:

- obliczyć, a raczej oszacować czas pracy z jednego kompletu baterii.

nak problemem, ponieważ wszystkie potrzebne dane można znaleźć w Internecie.

Rozwiązania powinny być możliwie krótkie. Praca powimia zawierać zwięzły opis przebiegu obliczeń.

Nagrodami będą kity AVT lub książki, a najaktywniejsi uczestnicy są okresowo nagradzani bezpłatnymi prenumeratami EdW lub innego wybranego czasopisma AVT. Wszystkie rozwiązania nadsyłane w' terminie 60 dni od ukazania się tego numeru EdW powinny mieć dopisek Policz.167 (na kopercie, a w tytule maila dodatkowo nazwisko, np.: Policzl67'Jankowski). Z uw-agi na specyfikę zadania, bardzo proszę o podawanie swmjego wielu oraz miejsca nauki czy pracy. W e-mailach podaw-ajcie też od razu swój adres pocztowy.

Zapraszam do rozwiązania tego zadania zarówno doświadczonych, jak i początkujących elektroników, którzy nie potrafią przeanalizować wszystkich subtelności układu. Można też jeszcze nadsyłać rozwiązania zadania Policz 166 z poprzedniego miesiąca.

nie Policzl62, które brzmiało: Planujemy wziąć udział z rozwiązaniu zadania głównego 162 i zastanawiamy się nad wykorzystaniem układu scalonego LM338, który będzie dodatkowym stabilizatorem regulowanym do współpracy z dwoma połączonymi „szeregowo” zasilaczami komputerowymi 12V według rysunku B.

W ramach zadania Policz 162 należy:

- narysować schemat stabilizatora o napięciu wyjściowym regulowanym od 2,5V do 20V i policzyć wartości rezystorów (w tym potencjometru).

Zadanie nie było trudne. Zresztą kiedyś mieliśmy już bardzo podobne zadanie. Oczywiście należało zapoznać się z kartą katalogową kostki LM338. Układ aplikacyjny i większość parametrów są takie, jak w bardzo popularnym układzie LM317.

Podstawowy schemat aplikacyjny pokazany jest na rysunku C. Układ utrzymuje między końcówkami OUT, ADJ, napięcie U równe 1,24...1,25V. Dokładnie rzecz biorąc, wzór na napięcie wyjściowa układu z rysunku C jest następujący

V out ⁼ 1,25V(1 + R2/R1) + 1 ADJ *R2 Jednak jeśli prądy rezystorów II, 12 są wielokrotnie większe od

ność uprościć do postaci pokazanej na rysunku

C:

Vout= 1,25V(1 + R2/R1)

Jeśli zakres regulacji napięcia miał być ograniczony do 2,5V...20V, należało zastosować rozwiązanie według rysunku D. Celowo zaznaczyłem na tym rysunku wartości napięć. Znakomicie ułatwia to dobranie wartości rezystancji bez żmudnych wyliczeń.

Od razu widać mianowicie, że R1=R2 i że rezystancja potencjometru powinna być czternastokrotnie większa, niż oporność każdego z rezystorów Rl, R2. Można było przyjąć wartość R1=R2 i obliczyć cztema-stokrotnie większą rezystancję potencjometru. Jednak znacznie lepiej byłoby przyjąć w'artość potencjometru i obliczyć czternastokrotnie mniejsze wartości Rl, R2.

Jak wddać, zadanie można było rozwiązać w bardzo prosty sposób.

Stabilizator dla dociekliwych

Jak się okazało, rezystancja potencjometru powinna być 14 razy większa od rezystancji R1=R2, ale to oznacza, że w zasadzie możli-

Elektronika dla Wszystkich Styczeń2010 45