48,49 (4)

ni owo kojarzy ono płacz z możliwością manipulowania otoczeniem. Ten sygnał potrzeby staje się pierwszą forma porozumiewania się. Brak zainteresowania płaczem dziecka oraz innymi behawioralnymi wskaźnikami jego potrzeb ze strony rodziców może opóźnić kształtowanie się postawy porozumiewawczej. Brak interakcji ze środowiskiem i naśladowania jego dźwięków może redukować ich liczbę w słowniku dziecka w wieku, kiedy powin-nojrno rozpocząć mówienie.

W przypadkach opóźnień w rozwoju mowy (jak i innych form zaburzeń) należy rozważać nakładanie się przyczyn natury organicznej i środowiskowej, co może tworzyć złożona konstelację czynników patogennych. Podsumowując czynniki mogące spowodować opóźnienie-w rozwoju mowy należy wymienić:

-    brak możliwości nawiązania kontaktów werbalnych,

-    ubytki słuchu,

-    upośledzenie umysłowe,

opóźnione dojrzewanie ośrodkowego układu nerwowego, dysfunkcje ruchowe,

-    uszkodzenia obwodowego narządu mowy, zaburzenia emocjonalne.

7. psychologicznego punktu widzenia szczególnej uwagi wymagają czynniki emocjonalne, które wywołują psychogenne zaburzenia mowy. Przyczyny psychogenne, powodujące opóźnienie w mowie, to przede wszystkim przeżycie silnego przestrachu, które bywa u dzieci powodem całkowitego zaniemówienia, mogącego trwać nawet przez kilka dni. lub występującego potem jąkania.

On poradni z/łcwałn sic matka przerażona. ze jej -Mewia córeczka naj^e zaczęła się jąkać. Wywiad psyrhoJctaczny ujawnił, że hezpertnednio przed rym lukiem Agata zCoUrła sama w domu z |wei, płyi mami weszła na chwilę, po zakupy Wróciła jednak po godzinie i zasiała zapłakane dziecko i ikowyczarego j<*i W domu poronne nic nę mc zdarzyło. Po uspokojeniu HC dziewczynka nie moj;ła wydebyc glr«u i prze* kilko dni prawie nie mówiła. potem zachęta sżc silnie j«kac. 7ostając sama w domu przeżyła prawdopodobnie silny wstrząs enwjonalny. CO pujrtębila jeszcze przedłużająca «e nieohconcać matki i wyjący pies (również z tęsknoty rn panm ') Wszystko to niosło spowrdcwiH- strach, poczucie bezradniKci, brak poczuci* bezpieczeństwa. nadaniu foniatryczne wykazały jąkanie o charakterze klonicmo tonic/nym ze »vpoł-rucham. Zastosowano .odpowiednie leczenie farmakniopeme. Owefwistjc psychołopcznc wykazały isadwrażliwowć emocjonalna, dobry mzwOj inklektualny. newsowizm mony. Nicpo-kojący tył fakl zaniku Spontaniczności w mOwicruu. dziecko mówiło jakby mniC|. zawęził się rasrłi słów. Terapia trwała bardzo długo i zmierzała do ruzhamowanm dóctka . wyrobKrua poczucia bezpiefzeńslwa. morywacji do mówienia (w okresie Edy zmniejszały się objawy jąkania). fV może w przypadku Agaw pierwotną przyczyną wystąpienia tak silnej reakcji na opisaną sytuacje była nadmierna więź emocjonalna z maik*, a to zdarza sic często, Jdy malka 4S

EH

I*-*’ »»y r^łcpkkuoci*. kkową W koowkwtrocji Joccko boa *ię (W<xi*w*/iu bez i k nil li na«el crai. a normalna pjtrzeba »X7i emocjonalnej precli* lak* ii« w

itklnotc.

' Hu/Ju

W pi niirnni<1wie istnieje wiele nieporozumień co do istnienia afa/ji wro-

......) Większość autorów skłonna jest rezerwować ten termin wyłącznie

>IU domytych. Wynika to z przyjętej powszechnie definicji aluzji, określaj ą-i .j lo m horze nic jako spowodowane organicznym uszkodzeniem odpowied-mili struktur mózgowych, częściowe luh całkowite zaburzenie mcchaniz-i* pmgraimijących czynność mowy u człowieka, który już uprzednio upa-inwiil li, czynność (Maruszewski. 1970). Jednak od dawna obserwuje się lo

•    tlnit zenie także u dzieci, u których brak rozwoju mowy nic jest spowodo-»*ny głuchotą, upośledzeniem umysłowym, autyzmem.

1'ruhlcmalyką wrodzonych zaburzeń mowy u dzieci, w rym afazji dzie-

•    *. > 11, zajmowało się niewielu psychologów (do wyjątków należą lu prace hiiidyl). Zainteresowania neuropsychologów dotyczą głównie dorosłych. / <1. l inienie lo nie było też przedmiotem moich badań (ocenialiśmy jedynie

•    • i hy percepcji słuchowej u dzieci statycznych, wyniki w dalszej części pru

■    y), |> <lnak z uwagi na coraz częstsze rozpoznawanie afa/ji rozwojowej, •>. !<l się celowe przedstawienie niektórych danych na temat lego rodzaju rahur/cn mowy u dzieci.

Spotykane definicje afazji u dzieci mają charakter opisowy bądź rozwo-l< *y Pierwsza grupa definicji opiera się na symptomach zaburzeń kurauni-l hi |i i h.iraktcrystycznych dla danego rodzaju afazji. Tc zewnętrzne, dostępni obserwatorowi symptomy pozwalają podzielić afa/jc u dzieci na dwa ro-

■    I -ii< ckspresywną i recepcyjną. Ala/ja ekspresywna charakteryzuje się cał towitym zanikiem mowy spontanicznej przy dobrym jej rozumieniu. Afazja »!■ ipcyjna charakteryzuje się dolnym nadawaniem mowy, natomiast brak p st )t| rozumienia. Dziecko słyszy i mówi, ale nic rozumie swoich słów ani i ud/ych przekazów słownych. Afazja ekspresywna u dzieci ma podobne oblany ).ik afazja sluehowo-werbaJna u dorosłych. Występują ni zaburzenia unii lęlnośei samodzielnego mówienia, nazywania, powtarzania, zachowane li .1 natomiast rozumienie mowy. Afazja perce psyj na zbliżona jest do afazji > I u. lu iwo gęsiowej u dorosłych. Zachowana jest w tym przypadku mowa ■■I ••nl.imczna. powtarzanie, nazywanie, całkowicie zaś zaburzone jest rozumienie mowy.

49