49

102 MORFOLOGIA

C. Klasa deklinacyjna M Ip -a

(a) Grupa twardotematowych (z tylnojęzykowymi); zestaw końcówek:

	Lp	Lm
M	-a	-'i/'y, -owie, -y/i
D	-y/i	-ów
C	-'e	-om
B	-ę	-ÓW
N	-ą	-ami
Mc	-'e	-ach
W	-0	-'i/'y, -owie, -y/i

W grupie tej znajdują się rzeczowniki takie, jak POETA, STAROSTA, KOLEGA, MONARCHA, FAJTŁAPA, ŁAZĘGA. W odmianie tej końcówki C, Mc Ip -e i końcówki M, W lm -il'y wywołują wymianę spółgłosek twardych na (funkcjonalnie) miękkie, por. poecie, poeci, koledze, koledzy, monarsze. W M i W lm występują ponadto dwie inne końcówki, jak w innych typach uwarunkowane semantycznie: -owie przybierają nazwiska i niektóre godności (urzędy), np. Ziejkowie, monarchowie, starostowie, drużbowie, a -y/i rzeczowniki o ujemnym nacechowaniu, np. fajtłapy, łazęgi. I lu po tematach na -k-g- odpowiednikiem końcówki -y jest -i, przed którym występuje ich zmiana na -Jc-, -g-, natomiast odpowiednik - i po funkcjonalnie miękkich ma postać -'y. Rzeczownik mężczyzna ma nieregularną końcówkę -0 D, B lm: mężczyzn.

(b) Grupa miękkotematowych; zestaw końcówek:

	Lp	Lm
M	-a	-e, -owie, -y
D	-i/y	-ów (-i)
C	-i/y	-om
B	-ę	-ów
N	-ą	-ami
Mc	-i/y	-ach
W	-o, -a	-e, -owie, -y

Należą tu rzeczowniki o tematach zakończonych na fonetycznie i funkcjonalnie miękkie, np. WOŹNICA, CIEŚLA, BASZA, OPANIA, ZDRAJCA, które nie ulegają zmianie. W M i W lm są trzy końcówki. Za neutralną uznajemy -e, np. woźnice, cieśle, końcówkę -y mają rzeczowniki z przyrostkiem -ca, np. zdrajcy, a końcówkę -owie nazwiska i tytuły (urzędy), np. Opaniowie, baszowie. Rzeczowniki z tematem na -1- mają wyjątkową końcówkę -i w D lm, np. cieśli. W lp nazwisk równa się M lp.

Należące do tej grupy rzeczowniki SĘDZIA, HRABIA, MARGRABIA przybierają w kilku formach, obok regularnych, końcówki deklinacji przymiotnikowej, por. D, B lp sędziego, C lp sędziemu, Mc lp sędzim (s. 118),

(c) Odrębne miejsce wśród rzeczowników osobowych zajmuje odmiana rzeczownika KSIĄŻĘ; jest ona bliska odmianie jednej z grup rzeczowników nijakich na -ę (por. niżej, s. 110), z której się wywodzi:

	Lp	Lm
M	książę	książęta
D	księcia	książąt
C	księciu	książętom
B	księcia	książęta
N	księciem	książętami
Mc	księciu	książętach
W -	książę	książęta

23.1.2. Rzeczowniki żywotne A. Klasa deklinacyjna M lp -0

Obejmuje ona rzeczowniki nazywające nieosobowe istoty żywe (zwierzęta), a ponadto pewne grupy rzeczowników nazywających przedmioty nieożywione, które wykazują właściwe temu typowi deklinacyjnemu synkretyzmy biernika: B lp ■ D lp, B lm = M lm. Są to nazwy zwłok, np. TRUP, gier, tańców, utworów muzycznych, np. BRYDŻ, POLONEZ, OBEREK, pieniędzy, np. FUNT, FENIG, RUBEL, marek wyrobów przemysłowych, np. FIAT, MIG.

(a) Grupa twardotematowych (bez tylnojęzykowych); zestaw końcówek:

	Lp	Lm
M	~0	-y
D	-a	-ów
C	-owi (-u)	-om
B	-a	-y
N	-em	-ami
Mc	-'e	-ach
W	-'e	-y